(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Odranec
Z Wiki.Meteoritica.pl
| Linia 3: | Linia 3: | ||
== Trzy ogniste krzyże == | == Trzy ogniste krzyże == | ||
[[Image:Odranec_(Zelechovsky_1619).jpg|thumb|right|280px|Raport o spadku meteorytu żelaznego w pobliżu wsi Odranec niedaleko Nowego Miasta na Morawach, w czerwcu 1619 roku, opisany w ''Calendariu Perpetuum Oeconomicum'' przez mieszczanina Sebastiana Želechovskýego z Želechova (źródło: Muzeum Narodowe w Pradze)]] | [[Image:Odranec_(Zelechovsky_1619).jpg|thumb|right|280px|Raport o spadku meteorytu żelaznego w pobliżu wsi Odranec niedaleko Nowego Miasta na Morawach, w czerwcu 1619 roku, opisany w ''Calendariu Perpetuum Oeconomicum'' przez mieszczanina Sebastiana Želechovskýego z Želechova (źródło: Muzeum Narodowe w Pradze)]] | ||
| - | Spadek trzech okazów meteorytu żelaznego 11 czerwca 1619 roku (wtorek) we wsi ''Odranec'' niedaleko ''Nového Města na Moravě'' w [[Czechy|Czechach]]. | + | Spadek trzech okazów meteorytu żelaznego 11 czerwca 1619 roku (wtorek) we wsi ''Odranec'' niedaleko ''Nového Města na Moravě'' w [[Czechy|Czechach]]. Jest to drugi najstarszy meteoryt w [[Czechy|Czechach]] o którym coś wiadomo. Okoliczności spadku meteoryt Odranec są dobrze znane, pomimo faktu, że okazy zaginęły. Starszy jest spadek meteoryt [[Elbogen|Loket (Elbogen)]] z 1400 roku. |
| Linia 21: | Linia 21: | ||
Relacja Želechovskýego jest bardzo dokładna, gdyż spadek miał miejsce w godzinach popołudniowych, kiedy większość chłopów pracowała jeszcze w polu. Świadkowie zeznali, że na początku dostrzegli zbliżająca się szarą chmurę. Niektórzy z nich twierdzili, że widzieli na niej coś na kształt herbu na którym widać było jakieś litery, ale nie potrafili ich odczytać (to wszystko na ilustracji Želechovskýego). Następnie chmura zniknęła, a na jej miejscu pokazała się ognista kula której towarzyszył straszny huk, wywołują przerażenia ludzi. Trzy wielkie grzmoty, jak z armat, więc ludzie pomyśleli, że rozpoczęła się wojna. Grzmotom towarzyszył ryk i pisk. Wtedy nagle chmura poczerwieniała i wg świadków rozdzieliła się na trzy obiekty, które wyglądały jak krzyże i pomknęły w kierunku wsi Odranec. Ludzie i zwierzęta byli strasznie przerażeni. Želechovský w swoim poemacie (pieśni, „śpiewanej historii” - o tym dalej) opisuje, jak konie i krowy padły na kolana wpatrzone w niebo. Interesujące jest to, że całemu zjawisku towarzyszyło opad pyłu, który ludzie zbierali i próbowali i twierdzili, że ma smak ognia (węgla, popiołu?!). Kiedy grzmoty ucichły, jeszcze przez chwilę słychać było piszczenie, jakby odgłosy dzwonów, dziwne dźwięki. Mieszkańcy wsi Odranec widzieli trzy spadające obiekty na ich wieś. Dwóch świadków widziało, gdzie spadły kamienie. Największy znaleziony zaraz po spadku, był ponoć gorący (oraz promieniował ciepłem na okolicę?) i aby go wydobyć musiano podważyć go łomem z około metrowej głębokości jamy. Potem okazało się, że na podwórku () znaleziono jeszcze jeden fragment we względnie płytkim dole. Większy okaz miał 8,5 kg, mały 1,3 kg. Trzecia część, która wg świadków spadła w lesie nie została nigdy odnaleziona. | Relacja Želechovskýego jest bardzo dokładna, gdyż spadek miał miejsce w godzinach popołudniowych, kiedy większość chłopów pracowała jeszcze w polu. Świadkowie zeznali, że na początku dostrzegli zbliżająca się szarą chmurę. Niektórzy z nich twierdzili, że widzieli na niej coś na kształt herbu na którym widać było jakieś litery, ale nie potrafili ich odczytać (to wszystko na ilustracji Želechovskýego). Następnie chmura zniknęła, a na jej miejscu pokazała się ognista kula której towarzyszył straszny huk, wywołują przerażenia ludzi. Trzy wielkie grzmoty, jak z armat, więc ludzie pomyśleli, że rozpoczęła się wojna. Grzmotom towarzyszył ryk i pisk. Wtedy nagle chmura poczerwieniała i wg świadków rozdzieliła się na trzy obiekty, które wyglądały jak krzyże i pomknęły w kierunku wsi Odranec. Ludzie i zwierzęta byli strasznie przerażeni. Želechovský w swoim poemacie (pieśni, „śpiewanej historii” - o tym dalej) opisuje, jak konie i krowy padły na kolana wpatrzone w niebo. Interesujące jest to, że całemu zjawisku towarzyszyło opad pyłu, który ludzie zbierali i próbowali i twierdzili, że ma smak ognia (węgla, popiołu?!). Kiedy grzmoty ucichły, jeszcze przez chwilę słychać było piszczenie, jakby odgłosy dzwonów, dziwne dźwięki. Mieszkańcy wsi Odranec widzieli trzy spadające obiekty na ich wieś. Dwóch świadków widziało, gdzie spadły kamienie. Największy znaleziony zaraz po spadku, był ponoć gorący (oraz promieniował ciepłem na okolicę?) i aby go wydobyć musiano podważyć go łomem z około metrowej głębokości jamy. Potem okazało się, że na podwórku () znaleziono jeszcze jeden fragment we względnie płytkim dole. Większy okaz miał 8,5 kg, mały 1,3 kg. Trzecia część, która wg świadków spadła w lesie nie została nigdy odnaleziona. | ||
| - | Co następnie działo się z meteorytami? Według Marceli Bukovanská chłopi przekazali je właścicielowi majątku ''Vilému Dubskému | + | Co następnie działo się z meteorytami? Według Marceli Bukovanská chłopi przekazali je właścicielowi majątku ''Vilému Dubskému''. Były później one wystawione na widok publiczny w Nowym Mieście i podziwiane przez przyjezdnych. Więcej o dalszych losach meteorytów nic nie wiemy! |
| - | Pomimo precyzyjnego i wiarygodnego opisu oraz ewidentnego faktu spadku meteorytów, zdarzenie z Odranec nie trafiło do bazy meteorytów ''Meteoritical Bulletin''! | + | Pomimo precyzyjnego i wiarygodnego opisu oraz ewidentnego faktu spadku meteorytów, zdarzenie z Odranec nie trafiło do bazy meteorytów '''Meteoritical Bulletin'''! |
Wersja z 23:42, 17 paź 2014
 |
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Trzy ogniste krzyże
Spadek trzech okazów meteorytu żelaznego 11 czerwca 1619 roku (wtorek) we wsi Odranec niedaleko Nového Města na Moravě w Czechach. Jest to drugi najstarszy meteoryt w Czechach o którym coś wiadomo. Okoliczności spadku meteoryt Odranec są dobrze znane, pomimo faktu, że okazy zaginęły. Starszy jest spadek meteoryt Loket (Elbogen) z 1400 roku.
Meteoryt Odranec spadł, według zapisów historycznych, we wtorek przed świętem św. Wita[1], 1619 roku w czasie nieszporów. Przekładając to na współczesny język, miało to miejsce 11 czerwca 1619 roku około czwartej po południu.
Spadek meteoryt poprzedziły różne katastrofalne wydarzenia, które spowodowały, że ludność Moraw stała się bardzo bojaźliwa i religijnie niestabilna. Tereny te nawiedziła wówczas ogromna susza, około roku 1614 miało miejsce trzęsienie ziemi, co jest zjawiskiem nietypowym na tym obszarze. Na niebie obserwowano zjawisko "trzech słońc"[2]. Na to wszystko nałożyły się rożne ważne wydarzenia religijne (wojna trzydziestoletnia (1618-1648)).
Ówczesnym właścicielem majątku Nové Město (na Moravě) i okolic był Vilém Dubský z Třebomyslic[3]. Wydarzenie, jakie miało miejsce w czerwcu 1619 roku na terenie majątku, zostało bardzo dobrze udokumentowane przez Sebastiana Želechovskýego z Želechova, bogatego i wykształconego mieszkańca Nowego Miasta. Zebrał on wszystkie zeznania świadków, a mając bardzo poetycki temperament spisał relację wierszem! Ponadto opublikował w 1619 roku kalendarz Calendarium Perpetuum Oeconomicum w którym oprócz rysunku "katastrofy" zamieścił jej bardzo szczegółowy opis.
Želechovský (1619) (fragment)[4]:
Novina pravdivá o velikém a hrozném zázraku, kterýž se stal v dědině Wodranci nedaleko Nového Města, na gruntech urozeného pána, pana Wilíma Dubského z Třebomyslic, na Novém Městě, Dačicích a Řeckovicích, léta 1619. V auterý před Svatým Vítem, to jest 11. dne června. Kterýžto zázrak že se vskutku pravdivě stal s bedlivostí vyhledáno a vyptáváno jest. Od slovutného muže pana Šebestiána Antonína Želechovského z Želechova, auředníka téhož panství a měštína Nového Města a slovo od slova vspis uvedený a k vytisknutí daný.
Léta tohoto 1619, v auterý před svatým Vítem ve vsi Wodranci, nedaleko Nového Města, v markrabství moravském, okolo nešporní hodiny, spatřín jest veliký a hrozný div na obloze nebeské, od mnohých lidí, tu blízských i vzdálených, a to takový: Předně, ukázalo se neveliké mračno jako stůl a nebo mlejnské kolo, a v tom od některých ostřejšího zraku vidino divné přemýtání, a jako vespolek se potýkání. Jiným zdálo se viděti nejprve jako ňáká vrata, a v nich veliký erb, s literárná psanými, kdoby uměl čísti, a to spatřil, byl by mohl přečísti, to zmizelo, a zase se zdálo krvavé kolo, a z toho kola vyšili tři krvaví kříži, sebou se jakoby šermoval potýkali, až zmizeli, Jiní pak kteří na horách byli na ten obláček patřili, viděli odtud dejm vycházeti, a jako střílení vojska velikého proti vojsku jinému, jiní slyšeli také jako lermo bubnování. Lid na polích zůstávající děsil se, až k zemi přepadal: někteří i k vojnám se měli, bojíce se aby jich…
Relacja Želechovskýego jest bardzo dokładna, gdyż spadek miał miejsce w godzinach popołudniowych, kiedy większość chłopów pracowała jeszcze w polu. Świadkowie zeznali, że na początku dostrzegli zbliżająca się szarą chmurę. Niektórzy z nich twierdzili, że widzieli na niej coś na kształt herbu na którym widać było jakieś litery, ale nie potrafili ich odczytać (to wszystko na ilustracji Želechovskýego). Następnie chmura zniknęła, a na jej miejscu pokazała się ognista kula której towarzyszył straszny huk, wywołują przerażenia ludzi. Trzy wielkie grzmoty, jak z armat, więc ludzie pomyśleli, że rozpoczęła się wojna. Grzmotom towarzyszył ryk i pisk. Wtedy nagle chmura poczerwieniała i wg świadków rozdzieliła się na trzy obiekty, które wyglądały jak krzyże i pomknęły w kierunku wsi Odranec. Ludzie i zwierzęta byli strasznie przerażeni. Želechovský w swoim poemacie (pieśni, „śpiewanej historii” - o tym dalej) opisuje, jak konie i krowy padły na kolana wpatrzone w niebo. Interesujące jest to, że całemu zjawisku towarzyszyło opad pyłu, który ludzie zbierali i próbowali i twierdzili, że ma smak ognia (węgla, popiołu?!). Kiedy grzmoty ucichły, jeszcze przez chwilę słychać było piszczenie, jakby odgłosy dzwonów, dziwne dźwięki. Mieszkańcy wsi Odranec widzieli trzy spadające obiekty na ich wieś. Dwóch świadków widziało, gdzie spadły kamienie. Największy znaleziony zaraz po spadku, był ponoć gorący (oraz promieniował ciepłem na okolicę?) i aby go wydobyć musiano podważyć go łomem z około metrowej głębokości jamy. Potem okazało się, że na podwórku () znaleziono jeszcze jeden fragment we względnie płytkim dole. Większy okaz miał 8,5 kg, mały 1,3 kg. Trzecia część, która wg świadków spadła w lesie nie została nigdy odnaleziona.
Co następnie działo się z meteorytami? Według Marceli Bukovanská chłopi przekazali je właścicielowi majątku Vilému Dubskému. Były później one wystawione na widok publiczny w Nowym Mieście i podziwiane przez przyjezdnych. Więcej o dalszych losach meteorytów nic nie wiemy!
Pomimo precyzyjnego i wiarygodnego opisu oraz ewidentnego faktu spadku meteorytów, zdarzenie z Odranec nie trafiło do bazy meteorytów Meteoritical Bulletin!
Ciekawa historia! Obserwowano spadek trzech meteorytów. Dwa z nich znaleziono zaraz po spadku, trzeci spadł do lasu i nigdy go nie odnaleziono. Były to według relacji bryły żelazne o wagach 8,5 i 1,3 kg (15 funtů, druhý 3 funty).[4] Przekazano je właścicielowi nowomiejskiego majątku Vilému Dubskému z Třebomyslic[5] – ślad po nich zaginął. Okazy zostały utracone prawdopodobnie już podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648).
Zjawisku towarzyszył opad pyłu we wsi Jimramov i okolicznych wsiach (Více na gruntech téhož Pana Viléma Dubského, při městysi Jimravově, prach ručniční u některých dědin aneb vesnic s nebe pršel, kterýž mnozí páni stavu panského i rytířského i obecný lid ten prach jsou prubovali.).[4]
Szeroko tym zagadnieniem zajmowali się m.in. czescy badacze UFO. Na stronach portalu Klub psychotroniky a UFO znajduje się źródłowy tekst kroniki Želechovský (1619) oraz obszerna analiza innych wzmianek o tym zdarzeniu.
Powstała również „śpiewana historia”[6] (ang. cantastoria, cz. kramářská píseň) o tym wydarzeniu (Heinlein 1990, Wikipedia)!
Opis tego wydarzenia znajduje się również w kronice miasta Jimramov z 1619 roku[4]:
Zápis v městské knize jimramovské, str. 161:
Léta páně 1619 ve 20 hodin na celý orloj (4 hod. odpoledne) z dopuštění božího veliké bylo jest ječeni a chrochání až i z toho potomě nějaký prach co by ručniční byl, což jest se i od jiskry chytil a to na roli při městýs Jimramově a na místech mnohých pršel. V tuž hodinu na Wodranci z toho chrochání spadly jsou tři kusy nějaký,což by vocele nebo zvonoviny byly, kteréžto když jsou ze země vykopali, mnozí jsme spatřovali a v rukou měli, jakž jeden byl 15 funtů, druhý 3 funty (pozn.: l funí = cca 0,5 kg), třetího dostati nemohli, nebo do země hlyboko jest se vrazil, a mnohý to viděli, když letěly, co ohně se svítíce, kdež i země, do níž vpadly, jest horká byla. Pán Bůh ráčiž s námi býti, tu památku v mysli míti, zeť jest Bůh ne nadarmo toho neukázal nám tak mnoho, ale tím nás nabízeje, ku pokání přivozuje, abychom hříchu přestali, svaté pokání činili, o dejž je nám zde činiti a potom v slávu přijíti do království nebeského, tam tebe ctíti samého -Amen.
Lokalizacja
(J) Jimramov, (O) Odranec, (V) Věcov
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Bibliografia
- +Bukovanská Marcela, (1968), Meteorit Odranec po 367 letech, Říše hvězd, 4, 1968, s. 112-113.
- Heinlein Dieter, (1990), Der Odranec Meteoritenfall von 1619, METEOR Zeitschrift für Meteoritenkunde, 1(17), 1990. Plik PDF.
- +Papp Gábor, (2004), A critical review of 16-17th century reports on meteorite falls in and around the Carpathian Basin, Annales historico-naturales Musei nationalis hungarici, vol. 96, 2004, s. 19-28. Plik PDF.
- +Sochor Stanislav, (1929), Povětroň, který spadl léta 1619 u Odrance, Horácké besedy 111, no. 2, 25.4.1929, s. 2-7.
- Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 13).[7] Plik PDF.
- Želechovský Šebestián Antonín z Želechova, (1619), Calendarium perpetuum oeconomicum (Nowina prawdiwá / o welikém a hrozném zázraku, kterýž se stal w Dědině Wodrancy / nedaleko Nowého Města / na Gruntech Urozeného Pána, Pana Wylíma Dubského / z Třebomyslic / na Nowém Městě / Dačicých a Řeckowicých / Léta 1619…), Adam Graudenc, Litomyšl 1619.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Český rozhlas – Tři ohnivé kříže - meteorit Odranec
- Klub psychotroniky a UFO – Co to spadlo za třicetileté války? ● Co spadlo u vsi Odrance?
- Wikipedia (CS) – Nové Město na Moravě ● Odranec
- Wikipedia (CS) – Kramářská píseň
- Wikipedia (CS) - Dubští z Třebomyslic
.jpg){kind=link}