O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Aktualna wersja na dzień 21:21, 16 lut 2020

Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)

Wyjątkowo „wyraźny” bolid

Zapisy video bolidu, złożenie kadrów (zrzut ekranu) (stacja AMS22; źródło: YouTube – FIREBALL OVER GERMANY AND POLAND - January 5th 2020)

Bolid z 5 stycznia 2020 roku 04:02 czasu lokalnego (03:02 UT). Widoczny był on nad znacznym obszarem zachodniej Polski oraz z terenu Niemiec i Czech.^[1] Według przyjętego nazewnictwa dla jasnych bolidów^[2], otrzymał on oznaczenie EN050120 (a dokładnie EN050120_030159).

Obliczenia dotyczące ewentualnego spadku meteorytów z tego bolidu przeprowadzili niezależnie Jim Goodall z USA (Strewnify.com) i obserwatorzy z European Network z Czech (Astronomický ústav AV ČR).

Spadek wg Strewnify.com

Pierwsze obliczenia dotyczące trajektorii bolidu i rejonu ewentualnego spadku meteorytów przeprowadził Jim Goodall z USA, autor portalu Strewnify.com.^[3] Przy wydatnym wsparciu m.in. Mateusza Żmiji przeanalizowano dostępne w internecie nagrania z kamer video. Wyniki są niestety obarczone dużą niepewnością z uwagi na brak dostępu autora z USA do nagrań z profesjonalnych sieci Polish Fireball Network (PFN) i European Network (EN).

Według obliczeń Jima Goodall (Strewnify.com (ver.3.1 z 11 stycznia)):

• meteoroid wszedł w atmosferę z prędkością 17,5±1 km/s,
• jego masę początkową oszacowano na 150 kg,
• poruszał się on z zachodu na wschód (azymut 93°±3°E) pod kątem 72,85°±5° od pionu,
• największa fragmentacja/rozbłysk nastąpił na wysokości 25,4±2 km i wówczas jego jasność była największa (według wielu obserwatorów przekroczyła ona wartość –10^m) (AMSMeteors.org).

Najbardziej prawdopodobny rejon, gdzie mogły spaść fragmenty meteorytu znajduje się w okolicy wsi Przedmoście i Wierzchownia na południowy wschód od Głogowa (patrz → mapy).

Zdjęcie bolidu znajduje się na portalu IMO.

Spadek wg European Network

15 stycznia 2020 roku wyniki swoich obliczeń opublikowali obserwatorzy sieci European Network (EN; Astronomický ústav AV ČR):

• przelot bolidu zarejestrowało 8 stacji w Czechach i po jednej w Austrii i Słowacji,
• dokładny czas pojawienia się bolidu: 04:01:59 czasu lokalnego,
• wszedł w atmosferę pod stosunkowo małym kątem 27° do powierzchni Ziemi (pod kątem 63° od pionu),
• z prędkością poniżej 17 km/s,
• zapłonął na wysokości 97 km, a zgasł na mniej niż 26 km nad powierzchnią Ziemi,
• zjawisko trwało ok. 9 sekund w tym czasie meteoroid przeleciał 155 km,
• w końcowej fazie lotu miał miejsce jasny wybuch/fragmentacja,
• w najjaśniejszej fazie lotu osiągnął jasność absolutną –17^m!^[4]
• wyznaczona orbitę heliocentryczną meteoroidu: pochodził on ze środka pasa planetoid pomiędzy Marsem a Jowiszem; obiegał Słońce z okresem ok. 3 lat po orbicie mało nachylonej do ekliptyki.

Wyznaczono prawdopodobny rejon spadku fragmentów meteorytu. Okazy rzędu 10 gram i mniejsze mogły spaść w dużych ilościach. Według modelu największy fragment może mieć pół kilograma. Pomiędzy przewidywanym rejonem spadku największego okazu, a najmniejszymi mogły spaść fragmenty o wagach od 10 do 100 g (patrz → mapy).

Obserwatorzy z European Network twierdzą, że obliczenia obarczone są małym błędem^[5] i w wyznaczonym rejonie mogło spaść wiele małych okazów!

Zdjęcie bolidu znajduje się na portalu AV ČR.

Spadek wg Polish Fireball Network

Według postów na FB obserwatorzy z Pracowni Komet i Meteorów (PKiM, PFN) nie dysponują lepszymi obserwacjami i bazowali na danych czeskich (EN). Relacja na FB (zastanawiają podane szacowane masy, sic!):

Mirek Krasnowski jest w mieście Głogów z użytkownikami Przemyslaw Zoladek i Zbigniew Tymiński.
20-01-2020, 12:46

5 stycznia o godzinie 4:02 niebo nad poludniowo-zachodnią Polską rozświetlił bardzo jasny bolid. Zjawisko zostało zarejestrowane przez stacje polskie, czeskie i niemieckie. Wg wyliczeń dokonanych przez: Polaków z PKiM oraz Czechów i Amerykanów w atmosferę wszedł meteroid o masie około 800kg. Na wysokości 35km eksplodował i do ziemi dotarło około 80kg kosmicznej materii, która spadła w okolicach Głogowa. Pierwsza ekspedycja poszukująca meteorytów była na miejscu 9 stycznia.^[6] Wczoraj PKiM zakończył pierwszy etap poszukiwań. Niestety na tarczy.^[7]

Fragmenty postów z FB (pisownia oryginalna):

Marcin A. Cimała (20-01-2020, 13:25) Szkoda tylko ze aby szukac meteorytów w Polsce, musimy liczyc na dane od amerykanów czy czechów.
(…)

Marcin A. Cimała (20-01-2020, 13:27) Mirek Krasnowski akurat nie chodzi mi o pogode w tym wypadku. Nikt "z poza Waszego zaufanego grona" nie liczyl i nie liczy juz na jakies dane z PKiMu.^[8] Jesli tak ma wygladac poszukiwanie nowych spadkow, czyli 6 osob od Was jedzie na kilka dni podreptac a reszta moze liczyc na to ze np. amerykanie policzą cos na podstawie filmików z kamer monitoringu to życze powodzenia. I takie sa tego efekty, nikt nic nie znalazl i pewnie nie znajdzie bo sie wszyscy zwinęli. Za chwile moze przyjsc zima i bedzie po robocie.

Przemyslaw Zoladek (20-01-2020, 14:08) Nie liczyłem tego zjawiska bo z marnymi danymi jakie miałem i świadomością że koledzy z południa mają ten bolid jak na widelcu nie chciało mi się nawet do tematu dotykać. Nie pomyliłem się, Czesi obliczyli obszar spadku, opublikowali dane w połowie zeszłego tygodnia, każdy może tam jechać i szukać i kombinować do woli. Byłem, widziałem, zwątpiłem

Marcin A. Cimała (20-01-2020, 14:17) Z calym szacunkiem dla Pana Spurnego, ta elipsa tez jest z duzym bledem. Jesli byl faktycznie taki wiatr to nie ma mozliwosci aby to dalo sie wyliczyc nie znajac gestosci okazu ani dokladnie pradów powietrza. Co zreszta widac bo nikt nic nie znalazl a jednak troche ludzi bylo od momentu opublikowania. Szkoda tylko ze nie podali danych wczesniej bo sam chodzilem 2 dni szukajac wiatru w polu, a inni jeszcze dluzej.

Przemyslaw Zoladek (20-01-2020, 14:23) Trudny to przypadek, trajektoria dość płaska, w stratosferze huragan dochodzący do 200 km/h, niżej niewiele lepiej, każdy błąd się tu mści, szczególnie dla drobnego końca elipsy gdzie mogło to wszystko pójść w grube kilometry.

Bolid wg American Meteor Society

Organizacja American Meteor Society (AMS) zajmuje się m.in. zbieraniem i publikowaniem raportów dotyczących obserwacji jasnych bolidów. Większość zgłoszeń to obserwacje wizualne na podstawie których wyznaczane są szacunkowe dane o bolidzie. Wyniki są dostępne publicznie i bardzo efektownie opracowane.

Do bazy AMS zgłoszono 34 obserwacje bolidu z 5 stycznia (stan: 22.01.2020 r.). Na ich podstawie wyznaczono orientacyjną trajektorię meteoroidu w atmosferze (patrz → mapa AMS).

Obliczenia przeprowadzone przez European Network (EN) opierały się tylko na danych z Czech, Austrii i Słowacji. Przelot bolidu zarejestrowały jeszcze dwie stacje bolidowe w Niemczech stowarzyszone w AMS: stacje AMS16 i AMS22. Na podstawie zapisów video z kamer AllSky Camera wyliczono trajektorię bolidu (patrz → galerie zdjęć).

Wyniki obliczeń z modeli Jima Goodalla (Strewnify.com) i z European Network (AV ČR) różnią się znacznie. Spowodowane jest to między innymi różnymi źródłami danych oraz zastosowanymi algorytmami obliczeń (modelowania). Spadek ten dobrze ilustruje trudności i niepewności w przewidywaniu rejonów spadków meteorytów w oparciu o dane z obserwacji video.

Na portalu Facebook działa grupa założona przez Jarosława Morysa – Meteoryt Głogów - info, mapki, ślady, gdzie poszukiwacze dzielą się informacjami z własnych poszukiwań.

Lokalizacja

Dane zaczerpnięte ze stron AV ČR i Strewnify.com (ver.3.1).

Przewidywane obszary spadku fragmentów o różnych wagach wg różnych źródeł: AV ČR i Strewnify.com.

Elipsa spadku wyznaczona przez AV ČR na niezwykły „przecinkowaty” kształt. Na jej położenie i kształt duży wpływ miał bardzo silny przepływ powietrza w wysokiej atmosferze, głównie z północy (praktycznie prostopadły do ​​kierunku lotu bolidu). Obszar upadku jest zatem znacznie przesunięty na południe, a przesunięcie to znacznie wzrasta wraz z malejącą masą fragmentów. Ponadto jest on dość duży ze względu na niepewność w określeniu profilu wysokości przepływu powietrza dla danego miejsca i czasu, nieznane kształty fragmentów i różne prędkości boczne, które spowodowały rozproszenie małych meteorytów podczas wybuchu meteoroidu (źródło: AV ČR).

W rejony ewentualnego spadku udały się już ekipy poszukiwawcze z Czech, Niemiec, Rosji (!) i Polski. Jak na razie brak doniesień o znaleziskach.

Według AV ČR największy fragment(y) mogły spaść w lasach między wsiami Masełkowice i Stare Szczepankowo. W wyznaczonym rejonie spadku najmniejszych fragmentów (okolice wsi Wysokie, Brodów, Stara Rudna i Toszowice) mogło spaść wiele małych okazów!

Według Strewnify.com najbardziej prawdopodobne miejsce spadku fragmentów meteorytów znajduje się w rejonie wsi Przedmoście i Wierzchownia.

Mapa AMS

Lokalizacja obserwatorów i ich obserwacje (źródło: American Meteor Society, AMS; oryginalny plik .KML).

Galerie

Zapisy video bolidu ze stacji bolidowych AllSky Camera (zrzuty ekranu) (źródło: YouTube – FIREBALL OVER GERMANY AND POLAND - January 5th 2020).

Stacja: AMS16; Sirko Molau, Ketzür, Germany

Widoczny drugi mniejszy fragment (03:01:13.480 UT)

Zapis klatek filmu i powiększenie bolidu (03:01:13.480 UT)

Stacja: AMS22; André Knöfel, Lindenberg, Germany (Meteorologisches Observatorium Lindenberg, 52°12'31"N 14°07'17"E)

Widoczny drugi mniejszy fragment (03:00:56.440 UT)

Zapis klatek filmu i powiększenie bolidu (03:00:56.440 UT)

Fragmentacja po fazie maksymalnego rozbłysku (03:01:02.480 UT)

Okolice Głogowa. Rejon prawdopodobnego spadku meteorytów z bolidu EN050120 (fot. Wadi & Woreczko; stan: 18-19 stycznia 2020 r.).

Rejon spadku obfituje w rozległe połacie pól i łąk. Lekko pagórkowaty teren jest bardzo wdzięczny do poszukiwań, ale z uwagi na łagodną zimę, większość pól porasta bujna ozimina (zboże i rzepak?). Wysokie trawy na łąkach i gruba ściółka w lasach utrudniają poszukiwania małych okazów. Również na wielu polach widać trwające już prace polowe, w wyniku których, za kilka tygodni szansa na znalezienie okazów będzie jeszcze mniejsza.

Bibliografia

Przypisy

Zobacz również

• Bolidy (typy)
• bolid Bukienka

Linki zewnętrzne

• Astronomický ústav AV ČR (portal asu.cas.cz) – Mimořádně jasný bolid z 5. ledna 2020 nad Německem a Polskem podrobně zachycený Českou částí Evropské bolidové sítě

• Strewnify.com – Glogow, Poland  ●  Wyniki obliczeń: Glogow_StrewnLAB_Bulletin_V2.pdf  ●  Glogow_StrewnLAB_StrewnField_V2.kmz  ●  Glogow_StrewnLAB_StrewnField_V3p1.kmz

• AMSMeteors.org (The American Meteor Society) – Events in 2020: 111-2020  ●  The American Meteor Society FIREBALL OVER GERMANY AND POLAND - January 5th 2020
• YouTube – FIREBALL OVER GERMANY AND POLAND - January 5th 2020  ●  Bright fireball over Poznań, Poland 06.01.2020

• IMO – 2020-01-05 03:02 UTC Bright Fireball Eastern Germany / Poland

• PKiM – post na FB: Mirek Krasowski, 20-01-2020, 12:46

• SkarbyKosmosu.pl – Bolid nad zachodnią Polską. Gdzie mogły spaść meteoryty?  ●  post 12 stycznia

• Facebook – grupa założona przez Jarosława Morysa: Meteoryt Głogów - info, mapki, ślady

• woreczko.pl – Wydarzenia  ●  Sieci bolidowe (Fireball network)