PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Śląsk 1852 Dec 11

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Zobacz również)
m (→Bibliografia)
 
(Nie pokazano 35 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 1: Linia 1:
__NOTOC__
__NOTOC__
-
11 grudnia 1852 roku było widoczne w Azji całkowite zaćmienie Słońca [http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsearch/SEsearchmap.php?Ecl=18521211 NASA Solar Eclipse].
+
{{VerifyLevel |level=0}}
 +
Doniesienie o fragmentującym jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym [[Śląsk]]u (i poza nim), z którego mogły spaść meteoryty.
-
;U Greg'a<ref>Greg 1861</ref>
+
 
-
:{| class="wikitable"  
+
Skrócony opis znajduje się u&nbsp;Pokrzywnickiego (1960):
-
|-
+
 
-
! Year.
+
{{PJQuote-begin |align=left |max-width=800px |source=Pokrzywnicki (1960)}}
-
! Day of month.
+
{{Wielokropek}} 2. Astronom wrocławski I. G. {{Sparse-b}}Galle{{Sparse-e}} opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i&nbsp;innych miejscowościach dnia 11 grudnia o&nbsp;godzinie 8&nbsp;rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.<ref>{{!Electrophonic Sounds}}</ref> Kierunek lotu z&nbsp;WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5&nbsp;mili<ref name="mila pruska">z opisu obserwacji bolidu u&nbsp;Gallego (1854) wynika, że chodzi o&nbsp;mile pruską (''Preußen Meile'', ''Deutsche Land(es)meile'') równą 7532,48&nbsp;m</ref>, a&nbsp;w&nbsp;projekcji na ziemię o&nbsp;3,7&nbsp;mili na wschód lub 2,6&nbsp;mili na południe od Wrocławia, lub też pomiędzy Brzegiem i&nbsp;Oławą (Ohlau) na prawym brzegu Odry. Słyszano 3 jak gdyby wystrzały armatnie i&nbsp;inne dźwięki. Wg obliczeń na podstawie prędkości rozprzestrzeniania się dźwięków odległość źródła wystrzałów od Wrocławia była 6,2-6,4&nbsp;mili<ref name="mila pruska"></ref>. Średnica obserwowanej kuli ognistej wynosiła 640&nbsp;stóp, a&nbsp;długość ogona 4000&nbsp;stóp [22, s.&nbsp;187-193]<ref name="Galle 1854">Galle (1854)</ref>. Z&nbsp;opisanych zjawisk należy wnioskować o&nbsp;spadku meteorytu. Bolid ten opisał również asystent Obserwatorium Astronomicznego w&nbsp;Krakowie Bolesław {{Sparse-b}}Buszczyński{{Sparse-e}} [88]<ref>Buszczyński (1886, 1887)</ref>.&nbsp;{{Wielokropek}}
-
! Locality.
+
{{PJQuote-end}}
-
! Size or weight.
+
 
-
! Direction.
+
Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o&nbsp;około 250&nbsp;km (u&nbsp;Gallego 34&nbsp;mile) od Wrocławia Sypniewie w&nbsp;woj. kujawsko-pomorskim (''in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen'')<ref>w Sypniewie gmina Więcbork (niem. ''Vandsburg'')</ref>. Podany za Galle przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7&nbsp;mili<ref name="mila pruska"></ref> = 27,9&nbsp;km na wschód i&nbsp;2,6&nbsp;mili = 19,6&nbsp;km na południe od Wrocławia) znajdował się zatem, w&nbsp;projekcji na ziemię, pomiędzy Brzegiem a&nbsp;Oławą na prawym brzeg Odry w&nbsp;okolicy wsi Błota.
-
! Duration; rate; hour;
+
 
-
! Remarks, &c.
+
'''Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853)<ref>podobne obliczenia prowadził Galle dla meteorytu [[Pułtusk]]</ref>.''' Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w&nbsp;pracy Buszczyńskiego (1887).
 +
 
 +
 
 +
'''{{Sparse-b}}Ciekawostka{{Sparse-e}}:''' 11 grudnia 1852 roku było widoczne w&nbsp;Azji całkowite zaćmienie Słońca – [http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsearch/SEsearchmap.php?Ecl=18521211 NASA Solar Eclipse 18521211].
 +
 
 +
<br clear="all"/>
 +
 
 +
== Źródła ==
 +
 
 +
'''Greg (1861)'''
 +
:{| {{Old sources}}
 +
! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c.
|-
|-
-
| 1852  
+
| 1852 || Dec. 11 || Germany || {{Kropek}} || {{Kropek}} || {{Kropek}} || detonating meteor. See Supplement.
-
| Dec. 11
+
-
| Germany
+
-
| ...
+
-
| ...
+
-
| ...
+
-
| detonating meteor. See Supplement.
+
|}
|}
:Supplement
:Supplement
-
:{| class="wikitable"
+
:{| {{Old sources}}
 +
! Year. !! Day of month. !! Locality. !! Size or weight. !! Direction. !! Duration; rate; hour; !! Remarks, &c.
|-
|-
-
! Year.
+
| 1852 || Dec.&nbsp;11 || ditto [Cracow]; Silesia;&nbsp;Berlin || 10'&nbsp;''diam'' || N.N.W.&nbsp;to&nbsp;E.S.E || 8&nbsp;A.M. || fireball; brilliant; tailed; detonation. Lasted&nbsp;9". Length of its path estimated by Pape at 20&nbsp;miles; height 13&nbsp;miles at first, and about 5&nbsp;miles when it burst. Explosion heard at many places. See Proceedings of the Society of Silesia, vol. xxxi. p.&nbsp;187<ref name="Galle 1854"></ref>. Seen also at Erlangen, 2&nbsp;>&nbsp;Venus, giving out great light. At Leipzig, 10' in diamter, at first yellow, then green; burst into sparks without noise, as also at Jena, Lobau, Pegau, and Fulda.
-
! Day of month.
+
-
! Locality.
+
-
! Size or weight.
+
-
! Direction.
+
-
! Duration; rate; hour;
+
-
! Remarks, &c.
+
-
|-
+
-
| 1852  
+
-
| Dec. 11
+
-
| ditto; Silesia; Berlin
+
-
| 10' ''diam''
+
-
| N.N.W. to E.S.E
+
-
| 8 A.M.
+
-
| ditto; brilliant; tailed; detonation. Lasted 9". Length of its path estimated by Pape at 20 miles; height 13 miles at first, and about 5 miles when it burst. Explosion heard at many places. See Proceedings of the Society of Silesia, vol. xxxi. p. 187. Seen also at Erlangen, 2 > Venus, giving out great light. At Leipzig, 10' in diamter, at first yellow, then green; burst into sparks without noise, as also at Jena, Lobau, Pegau, and Fulda.
+
|}
|}
 +
<br clear="all"/>
-
;Nie znalazłem nic więcej o tych wydarzeniach!
+
== Lokalizacja ==
 +
{{GEFrame-begin}}
 +
{{GEMap
 +
| htmlFileMap = wiki-Slask1852Dec.htm
 +
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bolidy_historyczne.kml
 +
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Slask1852Dec-fit.kml
 +
| lat = 50.899
 +
| lon = 17.378
 +
| zoom = 10
 +
| type = roadmap
 +
}}
 +
{{GEIcon-PointRed}}
 +
(B) Brzeg, (O) Oława, (*) Błota
 +
{{GEFrame-end}}
 +
 +
'''Brzeg''' (niem. ''Brieg''), '''Oława''' (niem. ''Ohlau'').
 +
 +
Bolid leciał z kierunku NWW na SEE, słyszano 3 wybuchy podobne do wystrzałów armatnich.
 +
 +
<br clear="all"/>
== [[Bibliografia]] ==
== [[Bibliografia]] ==
-
* Buszczyński B., (1886), '''Über die Bahnen der am 11 Dezember 1852 und am 3 Dezember 1861 in: Deutschland beobachteten hellen Meteore.''', Halle 1886.
+
* Buszczyński Bolesław, (1886), '''Über die Bahnen der am [[Śląsk 1852 Dec 11|11 Dezember 1852]] und am [[Śląsk 1861|3 Dezember 1861]] in: Deutschland beobachteten hellen Meteore''', Halle 1886. Plik {{Link-dLibra|JBC|d|828611}}.
-
* Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), '''A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860.''' w: Report of the Thirtieth Meeting of the British Association for the Advancement of Science; held at Oxford in June and July 1860. Published by John Murray, Albemarle Street, London 1861. Źródło: [http://www.meteoritehistory.info/UKIRELAND/GREG.HTM MeteoriteHistory.info]; plik [http://books.google.pl/books?id=QzEUAAAAYAAJ&pg=PA48&dq=A+Catalogue+of+Meteorites+and+Fireballs,+from+A.D.+2+to+A.D.+1860&hl=pl&ei=Q-tJTbOgIMn4sgb9voS2Dw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDIQ6AEwAQ#v=onepage&q=A%20Catalogue%20of%20Meteorites%20and%20Fireballs%2C%20from%20A.D.%202%20to%20A.D.%201860&f=false GoogleBooks]; full-HTML(h) [http://www.woreczko.pl/meteorites/references/Greg/INDEX.html version]
+
* {{Buszczyński (1887)}}
-
== Przypisy ==
+
* Galle Johann Gottfried, (1854), '''Ueber die am [[Śląsk 1852 Dec 11|11. December 1852]] in Schlesisien beobachtete Feuerkugel''', ''Jahres-Bericht der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur'', ''{{Kropek}}im Jahre 1853'', Bd. 31, Breslau 1854, s. 187-193. Plik {{Link-BHL|item=118503}}.
-
<references />
+
* {{Greg (1861)}}
 +
 
 +
* {{Pokrzywnicki (1960, bolidy 1)|page=232-233}}
 +
 
 +
{{Przypisy}}
== Zobacz również ==
== Zobacz również ==
Linia 62: Linia 79:
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
-
[[Category:Niezidentyfikowane]]
+
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Brzeg_(miasto) Brzeg] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Oława Oława]
 +
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Miary_pruskie_i_niemieckie Miary pruskie i niemieckie] {{SeparatorBull}} [http://pl.wikipedia.org/wiki/Mila Mila]
 +
 
 +
{{DEFAULTSORT:Sź 1852 m12}}
 +
[[Category:Doniesienia]]
 +
[[Category:Bolidy historyczne]]

Aktualna wersja na dzień 22:16, 16 lip 2021

0

Doniesienie o fragmentującym jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym Śląsku (i poza nim), z którego mogły spaść meteoryty.


Skrócony opis znajduje się u Pokrzywnickiego (1960):

«
Pokrzywnicki (1960)

(…) 2. Astronom wrocławski I. G. Galle opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i innych miejscowościach dnia 11 grudnia o godzinie 8 rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.[1] Kierunek lotu z WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5 mili[2], a w projekcji na ziemię o 3,7 mili na wschód lub 2,6 mili na południe od Wrocławia, lub też pomiędzy Brzegiem i Oławą (Ohlau) na prawym brzegu Odry. Słyszano 3 jak gdyby wystrzały armatnie i inne dźwięki. Wg obliczeń na podstawie prędkości rozprzestrzeniania się dźwięków odległość źródła wystrzałów od Wrocławia była 6,2-6,4 mili[2]. Średnica obserwowanej kuli ognistej wynosiła 640 stóp, a długość ogona 4000 stóp [22, s. 187-193][3]. Z opisanych zjawisk należy wnioskować o spadku meteorytu. Bolid ten opisał również asystent Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie Bolesław Buszczyński [88][4]. (…)

»


Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o około 250 km (u Gallego 34 mile) od Wrocławia Sypniewie w woj. kujawsko-pomorskim (in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen)[5]. Podany za Galle przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7 mili[2] = 27,9 km na wschód i 2,6 mili = 19,6 km na południe od Wrocławia) znajdował się zatem, w projekcji na ziemię, pomiędzy Brzegiem a Oławą na prawym brzeg Odry w okolicy wsi Błota.

Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853)[6]. Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w pracy Buszczyńskiego (1887).


Ciekawostka: 11 grudnia 1852 roku było widoczne w Azji całkowite zaćmienie Słońca – NASA Solar Eclipse 18521211.


Źródła

Greg (1861)

Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c.
1852 Dec. 11 Germany … … … detonating meteor. See Supplement.
Supplement
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c.
1852 Dec. 11 ditto [Cracow]; Silesia; Berlin 10' diam N.N.W. to E.S.E 8 A.M. fireball; brilliant; tailed; detonation. Lasted 9". Length of its path estimated by Pape at 20 miles; height 13 miles at first, and about 5 miles when it burst. Explosion heard at many places. See Proceedings of the Society of Silesia, vol. xxxi. p. 187[3]. Seen also at Erlangen, 2 > Venus, giving out great light. At Leipzig, 10' in diamter, at first yellow, then green; burst into sparks without noise, as also at Jena, Lobau, Pegau, and Fulda.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Brzeg, (O) Oława, (*) Błota

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Brzeg (niem. Brieg), Oława (niem. Ohlau).

Bolid leciał z kierunku NWW na SEE, słyszano 3 wybuchy podobne do wystrzałów armatnich.


Bibliografia

  • Buszczyński Bolesław, (1886), Über die Bahnen der am 11 Dezember 1852 und am 3 Dezember 1861 in: Deutschland beobachteten hellen Meteore, Halle 1886. Plik jLib.
  • Buszczyński Bolesław, (1887), O niektórych zjawiskach jasnych meteorów czyli kul ognistych lub bolidów. Napisał Bolesław Buszczyński, asystent obserwatorium astronomicznego w Krakowie, Kosmos, 12, Lwów 1887, s. 85-87 (Sect. Rozpr. Nauk), s. 103-106. Plik sLib.
  • Galle Johann Gottfried, (1854), Ueber die am 11. December 1852 in Schlesisien beobachtete Feuerkugel, Jahres-Bericht der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur, …im Jahre 1853, Bd. 31, Breslau 1854, s. 187-193. Plik DjVu.
  • Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860[7], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.[8] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1960), O bolidach obserwowanych nad Polską, Acta Geophys. Polon., vol. VIII, nr 3, 1960, s. 224-257, (s. 232-233).[9] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .

Przypisy

  1. ^ efekt, dźwięk „elektrofoniczny” (ang. electrophonic sounds) – czasami świadkowie przelotów meteorów/bolidów słyszą niskie dźwięki towarzyszące obserwacji. Nie mogą to być zwykłe fale dźwiękowe towarzyszące przelotom meteorów, gdyż zjawisko zachodzi zbyt daleko od obserwatora, by ten mógł je usłyszeć jeszcze w trakcie przelotu (wielu obserwatorów relacjonuje, że słyszało dźwięk zanim jeszcze spostrzegło meteor). Nie są to również ewentualne fale dźwiękowe słyszane dużo później będące m.in. skutkiem naddźwiękowej prędkości i fragmentacji meteoroidu. Uważa się, że dźwięki elektrofoniczne są generowane przez fale radiowe o niskiej częstotliwości; Keay (1998), Wolf (1997); Wikipedia (EN) – Electrophonic Hearing; Global Electrophoic Fireball Network – Electrophonic sounds
  2. ^ a b c z opisu obserwacji bolidu u Gallego (1854) wynika, że chodzi o mile pruską (Preußen Meile, Deutsche Land(es)meile) równą 7532,48 m
  3. ^ a b Galle (1854)
  4. ^ Buszczyński (1886, 1887)
  5. ^ w Sypniewie gmina Więcbork (niem. Vandsburg)
  6. ^ podobne obliczenia prowadził Galle dla meteorytu Pułtusk
  7. ^ patrz → kategoria Bolidy historyczne
  8. ^ oraz suplementy: Supplement No. II., (B.A.A.S.), 37th Meeting (1867), s. 414-430, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; Supplement No. III., (B.A.A.S.), 39th Meeting (1869), s. 282-284, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu
  9. ^ wszystkie części: cz. 1 – Pokrzywnicki (1960, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 2 – Pokrzywnicki (1965, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 3 – Pokrzywnicki (1965, Bull. soc. amis sci. et lettres Poznan, B)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , cz. 4 – Pokrzywnicki (1969, Acta Geophys. Polon.)
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/%C5%9Al%C4%85sk_1852_Dec_11”
Osobiste