(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Śląsk 1852 Dec 11
Z Wiki.Meteoritica.pl
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Strona w budowie}} | {{Strona w budowie}} | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
- | Doniesienie o bardzo jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym [[Śląsk]]u, z którego | + | Doniesienie o bardzo jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym [[Śląsk]]u, z którego mogły spaść meteoryty. |
Linia 7: | Linia 7: | ||
{{PJQuote-begin | align = left | max-width = 640px| source=Pokrzywnicki (1960)}} | {{PJQuote-begin | align = left | max-width = 640px| source=Pokrzywnicki (1960)}} | ||
- | {{Wielokropek}} 2. Astronom wrocławski I. G. {{Sparse-b}}Galle{{Sparse-e}} opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i innych miejscowościach dnia 11 grudnia o godzinie 8 rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.<ref>{{!Electrophonic Sounds}}</ref> Kierunek lotu z WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5 mili<ref name="mila | + | {{Wielokropek}} 2. Astronom wrocławski I. G. {{Sparse-b}}Galle{{Sparse-e}} opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i innych miejscowościach dnia 11 grudnia o godzinie 8 rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.<ref>{{!Electrophonic Sounds}}</ref> Kierunek lotu z WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5 mili<ref name="mila pruska">z opisu obserwacji bolidu u Gallego (1854) wynika, że chodzi o mile pruską (''Preußen Meile'', ''Deutsche Land(es)meile'') równą 7532,48 m</ref>, a w projekcji na ziemię o 3,7 mili na wschód lub 2,6 mili na południe od Wrocławia, lub też pomiędzy Brzegiem i Oławą (Ohlau) na prawym brzegu Odry. Słyszano 3 jak gdyby wystrzały armatnie i inne dźwięki. Wg obliczeń na podstawie prędkości rozprzestrzeniania się dźwięków odległość źródła wystrzałów od Wrocławia była 6,2-6,4 mili<ref name="mila pruska"></ref>. Średnica obserwowanej kuli ognistej wynosiła 640 stóp, a długość ogona 4000 stóp [22, s. 187-193]<ref name="Galle 1854">Galle (1854)</ref>. Z opisanych zjawisk należy wnioskować o spadku meteorytu. Bolid ten opisał również asystent Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie Bolesław {{Sparse-b}}Buszczyński{{Sparse-e}} [88]<ref>Buszczyński (1886, 1887)</ref>. {{Wielokropek}} |
{{PJQuote-end}} | {{PJQuote-end}} | ||
- | Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o około 250 km (u Gallego 34 mile) od Wrocławia Sypniewie w woj. kujawsko-pomorskim (''in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen''). Podany przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7 mili<ref name="mila | + | Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o około 250 km (u Gallego 34 mile) od Wrocławia Sypniewie w woj. kujawsko-pomorskim (''in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen'')<ref>w Sypniewie gmina Więcbork (niem. ''Vandsburg'')</ref>. Podany za Galle przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7 mili<ref name="mila pruska"></ref> = 27,9 km na wschód i 2,6 mili = 19,6 km na południe od Wrocławia) znajdował się zatem, w projekcji na ziemię, pomiędzy Brzegiem a Oławą na prawym brzeg Odry w okolicy wsi Błota. |
- | '''Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853).''' Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w pracy Buszczyńskiego (1887). | + | '''Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853)<ref>podobne obliczenia prowadził Galle dla meteorytu [[Pułtusk]]</ref>.''' Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w pracy Buszczyńskiego (1887). |
Linia 51: | Linia 51: | ||
}} | }} | ||
{{GEIcon-PointRed}} | {{GEIcon-PointRed}} | ||
- | (B) Brzeg, (O) Oława | + | (B) Brzeg, (O) Oława, (*) Błota |
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
Wersja z 10:07, 31 sty 2014
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Doniesienie o bardzo jasnym bolidzie 11 grudnia 1852 roku (sobota) widzianym na całym Śląsku, z którego mogły spaść meteoryty.
Skrócony opis znajduje się u Pokrzywnickiego (1960):
Pokrzywnicki (1960)
(…) 2. Astronom wrocławski I. G. Galle opisuje wielki bolid widziany na całym Śląsku, w Berlinie i innych miejscowościach dnia 11 grudnia o godzinie 8 rano czasu wrocławskiego. Bolid był elektrofoniczny.[1] Kierunek lotu z WNW na ESE. Miejsce rozprysku znajdowało się na wysokości 4,5 mili[2], a w projekcji na ziemię o 3,7 mili na wschód lub 2,6 mili na południe od Wrocławia, lub też pomiędzy Brzegiem i Oławą (Ohlau) na prawym brzegu Odry. Słyszano 3 jak gdyby wystrzały armatnie i inne dźwięki. Wg obliczeń na podstawie prędkości rozprzestrzeniania się dźwięków odległość źródła wystrzałów od Wrocławia była 6,2-6,4 mili[2]. Średnica obserwowanej kuli ognistej wynosiła 640 stóp, a długość ogona 4000 stóp [22, s. 187-193][3]. Z opisanych zjawisk należy wnioskować o spadku meteorytu. Bolid ten opisał również asystent Obserwatorium Astronomicznego w Krakowie Bolesław Buszczyński [88][4]. (…) |
Galle (1854) podaje, że bolid był obserwowany nawet w odległym o około 250 km (u Gallego 34 mile) od Wrocławia Sypniewie w woj. kujawsko-pomorskim (in Sypniewo bei Vandsburg in Westpreussen)[5]. Podany za Galle przez Pokrzywnickiego (1960) punkt rozpadu meteoroidu (3,7 mili[2] = 27,9 km na wschód i 2,6 mili = 19,6 km na południe od Wrocławia) znajdował się zatem, w projekcji na ziemię, pomiędzy Brzegiem a Oławą na prawym brzeg Odry w okolicy wsi Błota.
Szczegółową analizą zjawiska zajął się Galle (1853)[6]. Wyliczenia jasności bolidu znajdują się również w pracy Buszczyńskiego (1887).
Ciekawostka: 11 grudnia 1852 roku było widoczne w Azji całkowite zaćmienie Słońca – NASA Solar Eclipse 18521211.
Źródła
Greg (1861)
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c. 1852 Dec. 11 Germany … … … detonating meteor. See Supplement.
- Supplement
Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c. 1852 Dec. 11 ditto; Silesia; Berlin 10' diam N.N.W. to E.S.E 8 A.M. ditto; brilliant; tailed; detonation. Lasted 9". Length of its path estimated by Pape at 20 miles; height 13 miles at first, and about 5 miles when it burst. Explosion heard at many places. See Proceedings of the Society of Silesia, vol. xxxi. p. 187[3]. Seen also at Erlangen, 2 > Venus, giving out great light. At Leipzig, 10' in diamter, at first yellow, then green; burst into sparks without noise, as also at Jena, Lobau, Pegau, and Fulda.
Lokalizacja
(B) Brzeg, (O) Oława, (*) Błota
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Brzeg (niem. Brieg), Oława (niem. Ohlau).
Bolid leciał z kierunku NWW na SEE, słyszano 3 wybuchy podobne do wystrzałów armatnich.
Bibliografia
- Buszczyński Bolesław, (1886), Über die Bahnen der am 11 Dezember 1852 und am 3 Dezember 1861 in: Deutschland beobachteten hellen Meteore, Halle 1886.
- Buszczyński Bolesław, (1887), O niektórych zjawiskach jasnych meteorów czyli kul ognistych lub bolidów. Napisał Bolesław Buszczyński, asystent obserwatorium astronomicznego w Krakowie, Kosmos, 12, Lwów 1887, s. 85-87, (Sect. Rozpr. Nauk), s. 103-106. Plik DjVu.
- Galle Johann Gottfried, (1854), Ueber die am 11. December 1852 in Schlesisien beobachtete Feuerkugel, Jahres-Bericht der Schlesischen Gesellschaft für Vaterländische Kultur, …im Jahre 1853, Bd. 31, Breslau 1854, s. 187-193. Plik DjVu.
- Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860[7], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.[8] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).
- Pokrzywnicki Jerzy, (1960), O bolidach obserwowanych nad Polską, Acta Geophys. Polon., vol. VIII, nr 3, 1960, s. 224-257, (s. 232-233).[9] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Wikipedia – Brzeg ● Oława
- Wikipedia – Miary pruskie i niemieckie ● Mila