Urania (1965)

{{VerifyLevel |level=0i}}
W 1965 roku zorganizowano w Planetarium w&nbsp;Chorzowie wystawę „Materia meteorytowa w&nbsp;naszym Układzie Słonecznym” (Marks 1965, ''Urania''; Pokrzywnicki 1966, ''Urania'').

Marks 1965, ''Urania''{{OCR-mistake}}
{{BQuote-begin |max-width=1000px}}
{{Wielokropek}} W dniu 27 lutego bieżącego roku otwarta została w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika w Chorzowskim Parku Kultury i Wypoczynku kolejna wystawa astronomiczna. Tym razem poświęcona materii meteorytowej (tytuł wystawy brzmi „Materia meteorytowa w naszym Układzie Słonecznym”). Wystawa umieszczona została w foyer otaczającym kopułę Planetarium, które wyśmienicie nadaje się do tego rodzaju imprez, gdyż ze względu na kształt w sposób naturalny narzuca kierunek zwiedzania, umożliwiając konsekwentne i przejrzyste usystematyzowanie wystawionych materiałów. Jednocześnie, pomimo dość dużej powierzchni użytkowej, wystawa robi przyjemne kameralne wrażenie ze względu na pierścieniowy kształt foyer, ograniczający wielkość widocznej w danym momencie części wystawy. Również brak okien w foyer i stosowanie różnych rodzajów sztucznego oświetlenia wytwarzają korzystny nastrój.&nbsp;{{Wielokropek}}

Ostatni dział wystawy, poświęcony meteorytom, jest niewątpliwie najbardziej interesujący dla widza z uwagą i zrozumieniem oglądającego wystawę, ponieważ zgromadzono w nim aż 160 okazów meteorytów wypożyczonych z różnych zakładów naukowych, ze zbiorów prywatnych, a częściowo stanowiących
własność Planetarium. Niektóre z tych okazów można przy tym dotykać. Ostatecznie w naszych warunkach nie każdy i nie zawsze ma możność ujrzeć aż taką liczbę meteorytów, a nawet wziąć niektóre z nich do ręki. Może to stanowić pewne przeżycie emocjonalne nie tylko dla miłośnika astronomii, ale nawet i dla fachowca, a powinno stanowić także dla zwykłego widza. Co prawda, obecnie fachowcy nie często przyznają się do emocjonalnego nastawienia do swej pracy, ale chyba jest to częściowo wywołane modną obecnie manierą. Ciekawy eksponat stanowią także ziarna pyłu meteorowego, które można oglądać pod mikroskopem.

W dziale '''Meteoryty''' dwie pierwsze plansze ukazują systematykę meteorytów i ich mikrostrukturę. Następne dwie plansze obrazują meteoryty kamienne i — jako przykład — znany meteoryt [[Pułtusk]]i, później przedstawiono 5 plansz dotyczących meteorytów żelaznych z przykładami polskimi (meteoryty [[Morasko]] i meteoryt [[Łowicz|Łowicki]]) i znanym meteorytem Sichote Alińskim{{MBD-record|name=Sikhote-Alin}}, a także planszę, zawierającą fotografię największych meteorytów świata. Pod planszami znajdują się okazy meteorytów polskich i niektórych zagranicznych (na przykład duże fragmenty meteorytu Sichote Alińskiego).&nbsp;{{Wielokropek}}

{{Wielokropek}} Wydrukowany także został na kredowym papierze mały ilustrowany folder wystawy, co prawda — jak się chyba wydaje — w zbyt małym nakładzie 5250 egzemplarzy. Wiadomość o wystawie jest
także systematycznie zamieszczana w prasie śląskiej.&nbsp;{{Wielokropek}}

::'''Uzupełnienie'''
:W związku z powyższym artykułem mgra Andrzeja Marksa miło mi jest dodać pewne uzupełnienie, a mianowicie, że przy przygotowaniu wystawy wiele cennych uwag merytorycznych udzielali — jako naukowi konsultanci — p. p. Prof. Dr '''Kazimierz Smulikowski''', Prof. Dr '''Eugeniusz Rybka''' i Prof. Dr '''Józef Witkowski''', a współautorami działowych scenariuszy byli: Dr '''Jerzy Pokrzywnicki''', Mgr '''Maria Pańków''' oraz Dr '''Ludwik Zajdler''', którym wyrażam na tym miejscu serdeczne podziękowanie.
:Zgromadzone na wystawie meteoryty pochodzą ze zbiorów: Zakładu Mineralogii Polskiej Akademii Nauk oraz Muzeów i Zakładów Uniwersyteckich, za co szczególnie dziękuję w imieniu Komitetu Wystawy p. p. Prof. '''Gawłowi''', '''Rożkowskiej''', '''Kordylewskiemu''', '''Krachowi''' i '''Smulikowskiemu'''.
:Wystawa ta — ósma z rzędu w Planeterium Śląskim — mogła być zrealizowana dzięki pomocy i wielkiemu poparciu jej przez protektora wystawy — Przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, Pułkownika '''Jerzego Ziętka'''.
::''Prof. Dr Józef Sałabun''
{{BQuote-end}}

<br clear="all"/>

== [[Bibliografia]] ==

* Marks Andrzej, (1965), '''Materia meteorytowa w naszym Układzie Słonecznym – wystawa w Planetarium Śląskim''', ''Urania'', 10, 1965, s. 274-279. Plik {{Link-Urania|r=1965|n=10}}.

* Pokrzywnicki Jerzy, (1966), '''Nowy odłam meteorytu [[Morasko]]''', ''Urania'', 3, 1966, s. 85-86.<ref>inf. o znalezieniu nowego dużego okazu meteorytu [[Morasko]]: ''{{Wielokropek}} Nowy odłam wagi 16,8&nbsp;kg bryłowatego kształtu znaleziony został w&nbsp;pierwszej połowie 1963 roku przez mieszkańca Moraska Ryszarda {{Sparse-b}}Nowickiego{{Sparse-e}}. Odłam ten tkwił na głębokości około 0,5&nbsp;m w&nbsp;odległości około 470&nbsp;m od pola kraterków, a&nbsp;dokładniej od kraterku nr&nbsp;1 – jeziorka. Okaz ten przechowywany jest w&nbsp;Planetarium w&nbsp;Chorzowie i&nbsp;był wystawiony w&nbsp;roku 1965 na wystawie „Materia meteorytowa w&nbsp;naszym Układzie Słonecznym”.&nbsp;{{Wielokropek}}''; o&nbsp;wystawie patrz Marks (1965, ''Urania'')</ref> Plik {{Link-Urania|r=1966|n=3}}.

{{Przypisy}}

[[Category:Urania, Postępy Astronomii]]