Bolid 1661

{{VerifyLevel |level=1}}
__NOTOC__
[[Grafika:Bolid_1661_(Merkuriusz_Polski_1661).jpg|200px|thumb|''Merkuriusz Polski'', 1661, s.&nbsp;180 (źródło: BUW)]]
Doniesienie w ''Merkuryuszu Polskim'' „o znakach świetlistych na niebie” (bolidzie?, spadku?) obserwowanych 5&nbsp;kwietnia 1661 roku<ref name="data">pod tą datą zamieszczono informację w&nbsp;''Merkuryuszu Polskim''</ref> (wtorek) pod Czernihowem na [[Ukraina|Ukrainie]].

'''Według Pokrzywnickiego (1965)'''
{{PJQuote-begin |align=left |max-width=640px |source=Pokrzywnicki (1965)}}
Rok 1661. Merkurjusz Polski, 5 aprilis 1661: „{{Kropek}}Nieba straszne dawały z&nbsp;siebie znaki{{Kropek}} Gdy nasi stali na straży, po północy w&nbsp;niebie taki grzmot się stał, jakby 10 wielkich zamków naraz się obaliło. Potym jasność uderzyła, że zrozumieli iż troje Słońca świat rozświetliło”. Stało się to pod Czernichowem, gdy stanęły wojska Czarnieckiego. Wróżono z&nbsp;tych znaków klęskę Kozaków&nbsp;[8]<ref>''Przekrój'' (1961)</ref>

{{Wielokropek}}

8. Przekrój, nr 821 (1961).<ref>Pokrzywnicki cytuje za ''Przekrojem'' (1961)</ref>
{{PJQuote-end}}


Oryginalne brzmienie fragmentu z ''Merkuriusza Polskiego'' (również na załączonej [[:Grafika:Bolid_1661_(Merkuriusz_Polski_1661).jpg|kopii strony]]) (''pisownia oryginalna''):

{{AQuote-begin |max-width=480px}}
<p style="text-align:center">'''''Z Wárszáwy 5. Aprilis 1661.'''''<br />{{Wielokropek}}<br />'''Dopiero dochodżą nás wiádomośći z Ukrainy / ze y <br />tam ná ten ćzas kiedy J. M. P. Woiewodá Ruski zludem <br />swoim stał pod Czerniechowem / niebá strászne dáwáły z <br />siebie znáki: Wolno rozumieć nie bez podobienstwá / ze <br />Czerniechowskich Kozákow / <tt>mordicus</tt><ref>łac. ''mordicus'' – tu w&nbsp;znaczeniu „zajadle”</ref> w rebelliey stoiących / <br /><tt>funditus delere & eradicare minabantur:</tt><ref>łac. ''funditus delere & eradicare minabantur'' – „grozi całkowicie zniszczyć i&nbsp;wykorzenić”</ref> Albowiem gdy <br />náśi ná straży stali / po pułnocy na niebie taki grzmot sie <br />stał / iakby dżieśięć wielkich Zámkow sie oraz obaliło: <br />Potym táka iásność uderzyłá / że rozumieli / iż tro-<br />ie słońcá świat roświećiło. Názáiutrz o tymże <br />ćzásie widżiáńy był tákże od plácowey stra-<br />zy / Mąż zbroiny ná niebie <tt>stricto ferro</tt><ref>łac. ''stricto ferro'' – „z&nbsp;dobytym mieczem”</ref>.'''</p>
{{AQuote-end}}


Zdarzenie prawdopodobnie miało miejsce pod Czernihowem na Ukrainie (wg&nbsp;''Słownika Geograficznego{{Kropek}}'' – Czerniechów, Czernichów, Czernihów), gdzie stacjonowały wojska Stefana Czarnieckiego w&nbsp;czasie Wielkiej Kampanii 1660 roku podczas wojny polsko-rosyjskiej w&nbsp;latach 1654-1667 (Wikipedia).


{{Sparse-b}}Ciekawostka{{Sparse-e}}: Już w tamtych czasach, w 1661 roku wydawcy ''Merkuryusza Polskiego'' zadbali o&nbsp;ochronę praw autorskich i&nbsp;każdy jego numer został opatrzony stosowną notatką:
{{AQuote-begin |max-width=480px}}
<p style="text-align:center">{{Sparse-b}}PRZESTROGA{{Sparse-e}}. <br />Wárowáno iest przywileiem K.I.M. áby záden nie wazył sie <br />tych Merkuryuszow przedrukowáć, pod winą w <br />przywileiu opisana.</p>
{{AQuote-end}}

<br clear="all"/>

== Lokalizacja ==

{{GEFrame-begin}}
{{GEMap
| kml--1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bolidy_historyczne.kml
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bolid1661-fit.kml
| lat = 51.500
| lon = 31.290
| zoom = 12
| type = map
}}
{{GEIcon-PointRed}}
(C)  Czernihów
{{GEFrame-end}}

'''Czernihów''' (ukr. ''Чернігів'', ros. ''Чернигов'').


W odległości ok. 50 km na zachód od Chernihowa leżą wsie Kruki (''Круки'') i&nbsp;Kaporenka (''Капоренка''), gdzie znajdowano okazy meteorytu [[Brahin]].

<br clear="all"/>

== [[Bibliografia]] ==

* {{SGKP (1880-1902) |page=823, 826-829, tom&nbsp;I}}

* '''''Merkuryusz Polski Ordynaryiny''''', nr XXIV, Kraków 1661, s. 180. Plik [http://buwcd.buw.uw.edu.pl/e_zbiory/ckcp/merkuriusz/numer24/index.htm GIF].

* {{Pokrzywnicki (1965, bolidy 2) |page=207}}

* ''Przekrój'', (1961), '''3 stycznia 1661 roku zaczęła wychodzić w Krakowie pierwsza polska gazeta: MERKURIUSZ POLSKI''', nr 821 (1&nbsp;stycznia 1961), s.&nbsp;8. Plik [http://przekroj.pl/archiwum/numery/821 DjVu]; plik [http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=59370 DjVu].

* Walesiak Tomasz, (2016), '''Badanie śladów ukośnego impaktu w sąsiedztwie historycznego [[Pułtusk|„deszczu pułtuskiego”]]''', książka abstraktów, IX Konferencja Meteorytowa, 3-5 czerwca, Łódź 2016, s. 33-34.

{{Przypisy}}

== Zobacz również ==

* doniesienie [[Bolid 1660]]

== Linki zewnętrzne ==

* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Czernihów Czernihów]
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Merkuriusz_Polski_Ordynaryjny Merkuriusz Polski Ordynaryjny]
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_polsko-rosyjska_1654-1667 Wojna polsko-rosyjska 1654-1667]

* Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (BUW) – e-Kolekcja Czasopism Polskich: [http://buwcd.buw.uw.edu.pl/e_zbiory/ckcp/merkuriusz/start/start.htm Merkuriusz Polski]

[[Category:Doniesienia]]
[[Category:Bolidy historyczne]]