Zelwa 1873

* Dnia 2 października^[2], o godzinie 8 z rana, nad miasteczkiem Zelwą^[3], w powiecie Wołkowyskim, w gubernji Grodzieńskiej, rozległ się huk grzmotów, bardzo podobny do salw z dział i wkrótce potem na polu pomiędzy miasteczkiem a dobrami Zelmą^[3], obywatela Konstantynowa, został podniesiony przez pastucha spadły kamień-aerolit. Aerolit ten przywieziony został do Grodna i obecnie zachowany jest w urządzającym się przy grodzieńskim Komitecie Statystycznym muzeum naturalnych płodów gubernji. Aerolit z jednej strony nieco jest odbity i na nieszczęście, kawałki odbite nie zostały znalezione; ale wnosząc z ogólnego konturu i lekkich zagięć przy odbitej stronie czarnej jego kory, miał on formę zaokrąglono-pryzmatyczną. Z pięciu powierzchni tego pryzmatu, jedna tylko dolna, jest bardziej płaska i szersza od innych. Waga aerolitu równa się 2 funtom i 10½ zołotnikom.^[4] Zewnątrz pokryty jest matową buro-czarną korą; kora ta nieco jest pomarszczona, podobna do cienkiej skóry szagrynowej^[5] i wszędzie ma jednakową grubość, nie przenoszącą ½ milimetra; skład kory jest bardzo twardy, w odłamie nie ziarnisty, drobne jej odłamki silnie przyciągane są przez magnes; przy uderzeniu stalą o korę, wydaje ona jaskrawe iskry żółte, ale się nie kruszy. Wewnątrz główny skład aerolitu i ma kolor jasno-popielaty, układ cząstek jest gruby i drobno-ziarnisty; większe ziarna mają nieokreślony okrągły kształt, kolor bury i są nieprzezroczyste; pod szkłem powiększającem cała masa wydaje się nakropiona bardzo drobnemi błyszczącemi punktami, na podobieństwo świecących lusterek lub powierzchni siarczanego pirrytu; delikatny cement łączący masę ziarnistą, jest koloru brudno-białego. Skład całej masy jest dość twardy i nie łatwo daje się rozbić, lecz przy uderzeniu stalą nie daje iskier i na szkle nie pozostawia rysy. Przy zbliżeniu aerolitu do strzałki magnesowej, takowa słabo oscyluje i nieco zbacza. Chemicznie aerolit ten nie był jeszcze zbadany, lecz wnosząc z wielkiego jego podobieństwa do aerolitu spadłego w 1768 r. we Francji w okolicach zamku Chevalerie^[6], zbadanego przez akademików paryzkich Fougèrea, Cadet'a i Lavoisier'a, prawdopodobnie składa się z żelaza, krzemionki, niklu, niedokwasu manganezu i słabej ilości siarki.

Aerolit ten, pod względem wewnętrznego układu, należy do rzędu drobno ziarnistych amorficznych aerolitów. (Gon. Urzęd.)^[7]

źródło: Dziennik Warszawski (1873)

– Nad miasteczkiem Zelmą^[3], w powiecie Wołkowyskim, gubernii Grodzieńskiej, dnia 14 z m.^[1] o godzinie 8-ej z rana, rozległ się huk grzmotów podobny do odgłosu wystrzałów armatnich, i  wkrótce potym na polu pomiędzy miasteczkiem a wsią Zelmą, znaleziony został przez pastucha aerolit, który następnie przywieziony do Grodna, przechowany został w muzeum płodów naturalnych tej guberni. Aerolit z jednej strony jest nadtłuczony, ale wnosząc z ogólnego konturu miał on formę zaokrągloną pryzmatyczną; waży przeszło 2 funty pokryty jest zewnątrz korą burą czarną, nieco pomarszczoną, grubą zaledwie na pół milimetra. Skład tej kory jest bardzo twardy, w odłamie jest ziarnisty, a drobne kawałki chciwie przyciągane są przez magnes. Wewnątrz rdzenny skład aerolitu ma kolor jasny-popielaty, a układ cząstek gruby i ziarnisty; pod szkłem powiększającym cała masa wydaje się nakropiona bardzo drobnemi błyszczącemi punktami, na podobieństwo świecących zwierciadełek, lub powierzchni siarczanego pirrytu. Strzałka magnesowa przy zbliżeniu aerolitu słabe okazuje zboczenia. Nie dokonano jeszcze ścisłej chemicznej analizy tego gościa pozaziemskiego, zdaje się wszakże, iż takowy składa się z żelaza, krzemionki, niklu, niedokwasu magnezu i siarki, podobny jest bowiem bardzo do spadłego w r. 1768 we Francyi w okolicach zamku Chevalerie^[6], a zbadanego naówczas przez akademiją paryską.

źródło: Opiekun Domowy (1873)

– W dniu 2 b. m.^[2] o 8-ej godzinie rano nad miasteczkiem Zelwą^[3] w powiecie wołkowyskim rozległ się huk, zupełnie podobny do wystrzału armatniego, i w tej chwili tuż za wspomnianym miasteczkiem spadł kamień, który, podniesiony przez obecnego pastucha, pokazał się być aerolitem. Aerolit ten miał kulisto pryzmatyczny kształt; ważył około 2¼ funtów – zewnątrz pokryty jakby korą barwy szaroczarnej, nierówną, podobną do cienkiego szagrynu^[5] i równej grubości we wszystkich miejscach. Kora ta niezmiernie twarda; drobne jej cząsteczki są czułe na działanie magnesu – przy uderzeniu o stal wydaje żółtawe iskry. Aerolit, przybliżony do igły magnesowej, wprawia ją w w lekkie wahanie.

źródło: Wiek (1873)