PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Tauti

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Bibliografia)
Linia 125: Linia 125:
* +Lüttge-Pop Dana, Andrei Razvan A., Har Nicolae, (2013), '''Historical Romanian meteorites: emendations of official catalogue records''', ''Studia UBB Geologia'', 58(2), 2013, s. 41-45. Plik [http://dx.doi.org/10.5038/1937-8602.58.2.5 DOI].
* +Lüttge-Pop Dana, Andrei Razvan A., Har Nicolae, (2013), '''Historical Romanian meteorites: emendations of official catalogue records''', ''Studia UBB Geologia'', 58(2), 2013, s. 41-45. Plik [http://dx.doi.org/10.5038/1937-8602.58.2.5 DOI].
-
* Savu H., (1959), '''Meteoritul pietros de la Tăuţi (1937) (''The stony meteorite from Tauti (1937)'')''', ''Studii şi Cercetări de Geologie'', 4, Ed. Acad. R.P.R., Bucureşti, 1959, s. 273-280.<ref>artykuł jest po rumuńsku</ref> Plik [http://books.google.pl/books?id=QYoPAAAAIAAJ {{!GB}}]<ref name="no copy">, plik {{Djvu|Tauti_(Savu_1959).djvu|DjVu}}</ref><ref name="BiblAGH"></ref>.
+
* Savu H., (1959), '''Meteoritul pietros de la Tăuţi (1937) (''The stony meteorite from Tauti (1937)'')''', ''Studii şi Cercetări de Geologie'', 4, Ed. Acad. R.P.R., Bucureşti, 1959, s. 273-280.<ref>artykuł jest po rumuńsku</ref> Plik [http://books.google.pl/books?id=QYoPAAAAIAAJ {{!GB}}]<ref name="no copy"></ref>, plik {{Djvu|Tauti_(Savu_1959).djvu|DjVu}}<ref name="BiblAGH"></ref>.
{{Koblitz References |1=After three explosions and a bright bolide, a 20kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km S of Tauti, H.Savu, Studii si cercet. Geol., 1959, 2, p.272, Met. Bull. 56, Meteoritics, 1979, 14, p.170, A.L.Graham et al., Cat. Met., 1985, p.343. Brief description and analysis, Y.Miura et al., Papers 19th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1994, p.5. Type and shock classification, mineral and bulk chemical analysis, olivine Fa24, pyroxene Fs20, Y.Miura et al., Proc. NIPR Symp. Ant. Met., 1995, (8), p.153.}}
{{Koblitz References |1=After three explosions and a bright bolide, a 20kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km S of Tauti, H.Savu, Studii si cercet. Geol., 1959, 2, p.272, Met. Bull. 56, Meteoritics, 1979, 14, p.170, A.L.Graham et al., Cat. Met., 1985, p.343. Brief description and analysis, Y.Miura et al., Papers 19th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1994, p.5. Type and shock classification, mineral and bulk chemical analysis, olivine Fa24, pyroxene Fs20, Y.Miura et al., Proc. NIPR Symp. Ant. Met., 1995, (8), p.153.}}
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

Wersja z 17:48, 4 sty 2016

Under construction icon-orange.svg
 Strona w budowie (Site under construction)
Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)
0
Tauti →
Spadek
Lokalizacja Tauti, Oradea, Romania (lub Cluj[1], Rumunia)
Położenie[3] 46°43'N, 23°30'E[2]
Data lipiec lub sierpień 1937 roku
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L6
Masa ~21 kg
Liczba okazów 3 okazy
Cechy stopień szokowy S3
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
po rumuńsku: Tauţ, Tăuţi

Mało znany spadek. W lipcu lub sierpniu 1937 roku obserwowano w Rumunii jasny bolid, któremu towarzyszyły trzy eksplozje. W okolicy miejscowości Tauti spadł 20 kilogramowy okaz, a 6 km dalej na południe, w miejscu o nazwie Gura Suvelului spadły jeszcze dwa okazy o wagach po około 0,5 kg. W Meteoritical Bulletin Database jest tylko krótka, intrygująca informacja (Grady 2000):

«

After three explosions and a bright bolide, a 20 kg stone fell at Tauti and two other stones of about 0.5 kg each fell at Gura Suvelului, about 6 km south of Tauti.

»


Nie ma też w katalogach jednomyślności o jaką miejscowość Tauti chodzi. W katalogu Grady (2000) wskazana jest miejscowość Tăuţi, Cluj (węg. Kolozstótfalu), natomiast katalog meteorytów muzeum w Budapeszcie (oraz Lüttge-Pop et al. 2013) wskazuje miejscowość Tăuţ, Bihor (węg. Feketetót)[4]! W katalogu Grady podano „Tauti, Oradea, Romania”, ale już zawarte tam współrzędne wskazują na miejscowość w prowincji Cluj. Ta druga z miejscowości – Tăuţ, Bihor, leży bliżej miasta Oradea (jest jeszcze trzecia miejscowość → patrz dalej). Zamieszanie z lokalizacją jest (było) zatem duże i pełne błędów.

Savu (1959), który kompleksowo opracował ten spadek, na mapie zamieszczonej w swojej publikacji jednoznacznie wskazuje na miejscowość Tăuţi (Tauţ, Arad) na południe od miasta Silindia w regionie Arad!


Artykuł Savu (1959) nie jest dostępny w internecie, ale udało się Redakcji portalu dotrzeć do jego kopii.[5]

«

(…) Meteoritul a rămas necunoscut pină acum. El a fost păstrat la familia Lajos, care l-a recoltat la căderea lui și a impărţit apoi la diferiţi cunoscuţi, o mare parte din bucăţile găsite. (…)

źródło: (s. 274)

»


Czyli: Prawdopodobnie to Savu odszukał meteoryt (właścicieli i świadków) i pierwszy opublikował o nim informacje? Okaz meteorytu (prawdopodobnie masa główna) znajdowała się w posiadaniu rodziny Lajos, która zebrała go po spadku. Większość znalezionych fragmentów (?!) została przez nich rozdana pośród znajomych.

«

(…) Meteoritul căzut aci cintărea aproximativ 20 kg, iar craterul său, după spusele localnicilor, nu a fost mai adine de 0,50 m. Cind a fost dezgropat, s-au observat la el numeroase crăpături, după care, mai tirziu, s-a și desfăcut in mai multe bucăţi. Meteoritul prezenta un miros puternie de sulf, care s-a mentinut apoi destul de multă vreme.

In același timp, cind la nord de Tăuţi cădea meteoritul de 20 kg, la sud de această localitate, in punctual denumit Gura Suvelului, au căzut incă două bucăţi de meteorit pietros, a căror greutate cintărea in jur de 0,5 kg. Este probabil că ele reprezintă produsul uneia din exploziile auzite de localnici in timpul căderii meteoritului.

Cădera meteoritului a fost observată și de locuitorii din satele apropiate de localitatea Tăuţi. (…)

źródło: (s. 273)

»


Meteoryt o wadze ok. 20 kg spadł na północ od wsi (Tăuţi). Znaleziono go w kraterze o głębokości ok. 0,5 metra, był mocno popękany i rozpadł się na kilka części. Meteoryt miał zapach siarki, który utrzymywał się długo. W tym samym czasie, na południe od wsi (Tăuţi), w miejscu zwanym Gura Suvelului, spadły dwa kolejne okazy o wagach po ok. 0,5 kg. Spadkowi towarzyszyły eksplozje.

Dotarcie do publikacji Savu (1959) (i/lub odszukanie na mapach miejsca o nazwie Gura Suvelului) pozwoliło na precyzyjną identyfikację rzeczywistego miejsca spadku meteorytów. Meteoryt Tauti spadł w okolicy miejscowości Tauţ (Arad) (węg. Feltót).


Spadek podobny do polskiego meteorytu Schellin (Skalin).

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Tauti w kolekcjach (Koblitz MetBase):

Zbiór waga okazów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Oradea, Nat. Sci. Mus.[6] 80,4 g [min. weight]
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 11,0 g
Cluj, Min. Mus. Univ.[7] specimen
main mass: probably in private hands

Pomimo, że meteoryt spadł niedawno, zachowało się bardzo mało jego fragmentów!


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(N) Nadăş, (S) Silindia, (T) Tauţ (Arad), (*) Tauti (×2)

Gura Suvelului (?)

przybliżone miejsca znalezienia okazów

Schematyczny rejon spadku

Muzeum w Cluj-Napoca

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Katalogi wskazują na dwie różne lokalizacje miejscowości o nazwie Tauti: Tăut (Bihor) (węg. Feketetót) i Tăuţi (Cluj) (węg. Kolozstótfalu). Jest jeszcze jedna miejscowość, leżąca w okręgu Arad – Tauţ (Arad) (węg. Feltót).

W rzeczywistości spadek miał miejsce w pobliżu tej trzeciej miejscowości – Tăuţi (Tauţ (Arad)) (w punkcie o współrzędnych 46°17'N, 21°55'E) (w kierunku wsi Nadăş (Nadaș)) (Savu 1959).


Mapa rejonu spadku (Savu 1959, s. 278)[8]
„Fig. 5. – Aria de răspindire a fragmentelor din meteoritul de la Tăuţi.”

Rejon rozprzestrzenienia fragmentów meteorytu.[8]

Meteoryty spadły w pobliżu Tăuţi (Tauţ (Arad)) na południe od miasta Silindia.


Mapy

Historyczne mapy okolic Tauti

Mapa okolic wsi Táucz i Nadaş (oraz prawdopodobna lokalizacja miejsca Gura Suvelului). Mapa II. vojenské mapování - Františkovo (1836-1852; skala 1:28800) (źródło: Mapire)

Mapa okolic wsi Tauc i Nádas (oraz prawdopodobna lokalizacja miejsca Gura Suvelului). Mapa III. vojenské mapování - Františko-josefské (1876-1880; skala 1:28800) (źródło: Mapire)


Bibliografia

  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • +Lüttge-Pop Dana, Andrei Razvan A., Har Nicolae, (2013), Historical Romanian meteorites: emendations of official catalogue records, Studia UBB Geologia, 58(2), 2013, s. 41-45. Plik DOI.
  • Savu H., (1959), Meteoritul pietros de la Tăuţi (1937) (The stony meteorite from Tauti (1937)), Studii şi Cercetări de Geologie, 4, Ed. Acad. R.P.R., Bucureşti, 1959, s. 273-280.[9] Plik GoogleBooks[8], plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    [5].

Przypisy

  1. ^ Cluj – obecnie Kluż-Napoka (rum. Cluj-Napoca), dawniej niem. Klausenburg‎
  2. ^ katalog muzeum w Budapeszcie wskazuje na inną miejscowość – Tăuţ (Bihor) (46°43'N, 21°55'E)
  3. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  4. ^ w katalogu jest podana poprawna nazwa węgierska „Tăuţ (Feltót, Arad vm.)”, ale podane tam współrzędne (46°43'N, 21°55'E) wskazują na inną miejscowość – Tăuţ, Bihor (węg. Feketetót)
  5. ^ a b dzięki uprzejmości pani Agnieszki Zych z Biblioteki Głównej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, jesteśmy w posiadaniu kopii artykułu Savu (1939), dziękujemy
  6. ^ Universitatea din Oradea, Romania
  7. ^ Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Babeș-Bolyai w Cluj-Napoca
  8. ^ a b c publikacja Savu (1959) nie jest dostępna w internecie
  9. ^ artykuł jest po rumuńsku

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Tauti
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Tauti


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • Gura Suvelului, mapy
Źródło „http://meteoritica.pl/index.php5/Tauti”
Osobiste