PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Soko-Banja

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
m (Bibliografia)
(Nie pokazano 27 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 1: Linia 1:
__NOTOC__
__NOTOC__
 +
{{VerifyLevel |level=0i}}
== Deszcz meteorytów ==
== Deszcz meteorytów ==
{{InfoboxMeteorite
{{InfoboxMeteorite
Linia 6: Linia 7:
  | opis =
  | opis =
  | klasa = Spadek
  | klasa = Spadek
 +
| mbclass = fall
  | metbull = 23661
  | metbull = 23661
  | lokalizacja = Serbia
  | lokalizacja = Serbia
Linia 18: Linia 20:
Spadek deszczu meteorytów 13 października 1877 roku (sobota) w okolicy miasta Sokobanja (serb. ''Сокобања'', dawn. ''Soko-Banja'') w [[Serbia|Serbii]]. Chondryt zwyczajny LL4, TKW ~80 kg.
Spadek deszczu meteorytów 13 października 1877 roku (sobota) w okolicy miasta Sokobanja (serb. ''Сокобања'', dawn. ''Soko-Banja'') w [[Serbia|Serbii]]. Chondryt zwyczajny LL4, TKW ~80 kg.
-
O spadku meteorytu donosił tygodnik ''Wędrowiec'' w numerze 66 z 1887 roku (''pisownie oryginalna''):
+
O spadku meteorytu donosił tygodnik ''Wędrowiec'' w numerze 66 z 1878 roku (''pisownie oryginalna''):
-
{{AQuote-begin|width = 480px}}
+
{{AQuote-begin |width=400px}}
— D. 13 paźdz. r. z. we wsi Sokol-Banja w obwodzie aleksinackim w Serbii spadł aerolit. Rozprysł się na kawałki. Największy ważył około 38 kilogr. Cały meteoryt ważył pewno do 80 kg. C. g. 3,502. Skład: żelaza metalicznego 3,8; krzemianów 96,2.
— D. 13 paźdz. r. z. we wsi Sokol-Banja w obwodzie aleksinackim w Serbii spadł aerolit. Rozprysł się na kawałki. Największy ważył około 38 kilogr. Cały meteoryt ważył pewno do 80 kg. C. g. 3,502. Skład: żelaza metalicznego 3,8; krzemianów 96,2.
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
Linia 26: Linia 28:
'''Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Brezina (1885) i Döll (1877).'''
'''Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Brezina (1885) i Döll (1877).'''
 +
== Kolekcje ==
Fragmenty meteorytu Soko-Banja w największych kolekcjach:
Fragmenty meteorytu Soko-Banja w największych kolekcjach:
:{| {{Koblitz Repository}}
:{| {{Koblitz Repository}}
-
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) !! uwagi
+
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz&nbsp;MetBase) !! uwagi
|-
|-
-
| Belgrade, Nat. Hist. Mus. || [[:Image:Sokobanjski_(NHM_Belgrade).jpg|16,29 kg]]
+
| [[Belgrade, Nat. Hist. Mus.]] || {{Txt2Img|Sokobanjski_(NHM_Belgrade).jpg|16,29 kg}} ||
|-
|-
-
| Budapest, Eötvös Lorand Univ. || 2,59&nbsp;kg
+
| [[Budapest, Eötvös Lorand Univ.]] || 2,59&nbsp;kg ||
|-
|-
-
| Vienna, Naturhist. Mus. || 2,56 kg || fotografie w&nbsp;Koblitz MetBase
+
| [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 2,56 kg || fotografie w&nbsp;Koblitz MetBase
|-
|-
-
| London, Nat. Hist. Mus. || 2,2 kg
+
| [[London,&nbsp;Nat.&nbsp;Hist.&nbsp;Mus.]] || 2,2&nbsp;kg ||
|-
|-
-
| Paris, Mus. d'Hist. Nat. || 1,83 kg
+
| [[Paris, Mus. d'Hist. Nat.]] || 1,83 kg ||
|-
|-
-
| Budapest, Nat. Mus. || 1 kg
+
| [[Budapest, Nat. Mus.]] || 1 kg ||
|-
|-
| {{Wielokropek}}
| {{Wielokropek}}
 +
|-
 +
| [[Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci.]] || 155 g || {{Txt2Img|Soko-Banja_(University_of_Tartu).jpg|155,3 g}} fragment (Tiirmaa 1996) (Geoscience collections of Estonia: [http://geokogud.info/specimen/256184 record])
 +
|-
 +
| [[Calcutta, Mus. Geol. Surv. India]] || {{Txt2Img|Soko-Banja_(GSI_Calcutta).jpg|70&nbsp;g}} || 5,87 (f) i&nbsp;64,54&nbsp;g (3f) (Sen&nbsp;Gupta et&nbsp;al. 1982)
 +
|-
 +
| [[Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst.]] || {{Txt2Img|Soko-Banja_(MMHH_Hamburg).jpg|31 g}} ||
|}
|}
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
 +
 +
W katalogu online zbiorów [[:Szablon:WashingtonNMNH-SI|muzeum w Waszyngtonie (NMNH)]] znajdują się zdjęcia płytek cienkich (''thin section'') tego meteorytu.
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 53: Linia 64:
{{GEFrame-begin}}
{{GEFrame-begin}}
{{GEMap
{{GEMap
-
| kml--1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
+
| htmlFileMap = wiki-Soko-Banja.htm
-
| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Serbia-MM.kml
+
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Serbia-MM.kml
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Soko-Banja-fit.kml
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Soko-Banja-fit.kml
| lat = 43.667
| lat = 43.667
Linia 71: Linia 82:
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
-
[[Image:Soko-Banja_map_(Brezina_1885).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu; ''Fallkarte Sokobanya (Sarbanovac) 1:300.000 Seite&nbsp;186'' (Brezina&nbsp;1885)]]
+
[[Image:Soko-Banja_map_(Brezina_1885).jpg|thumb|{{GEFrame-dfltWidth}}px|left|Mapa okolic spadku meteorytu; ''Fallkarte Sokobanya (Sarbanovac) 1:300.000 Seite&nbsp;186'' (Brezina&nbsp;1885)]]
Mapa okolic ''Banja'' i&nbsp;''Šarbanovac'' z&nbsp;zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Soko-Banja (mapa w&nbsp;skali 1:300000; Brezina 1885).
Mapa okolic ''Banja'' i&nbsp;''Šarbanovac'' z&nbsp;zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Soko-Banja (mapa w&nbsp;skali 1:300000; Brezina 1885).
Zaznaczone na mapie okazy:
Zaznaczone na mapie okazy:
-
:{| style="font-size:85%"
+
:{| {{Table data}}
-
! Nr !! waga (kg) !! kierunek/kąt lotu, głębokość
+
! Nr !! waga [kg] !! kierunek/kąt lotu, głębokość
|-
|-
| '''1.''' || 16,31 || 225°/52°, 0,8&nbsp;m
| '''1.''' || 16,31 || 225°/52°, 0,8&nbsp;m
Linia 83: Linia 94:
| '''2.''' || 9 || 340°/82°, 0,7 m
| '''2.''' || 9 || 340°/82°, 0,7 m
|-
|-
-
| '''3.''' || 38 (=30&nbsp;Oka<ref name="Okka">w swych publikacjach Brezina i&nbsp;Döll posługują się jednostką wagi '''Oka''' i&nbsp;podają, że 1&nbsp;Oka = 2¼&nbsp;funta wagi; '''Okka''' – dawna miara masy stosowana w&nbsp;Imperium Osmańskim; wg Wikipedii '''1&nbsp;Okka = 1,282&nbsp;kg'''</ref>) || (największy okaz)
+
| '''3.''' || 38 (=30&nbsp;Oka<ref name="Okka">w swych publikacjach Brezina i&nbsp;Döll posługują się jednostką wagi '''Oka''' i&nbsp;podają, że 1&nbsp;Oka = 2¼&nbsp;funta wagi; '''Okka''' – dawna miara masy stosowana w&nbsp;Imperium Osmańskim; wg Wikipedii '''1&nbsp;Okka = 1,282&nbsp;kg'''; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref>) || (największy okaz)
|-
|-
| '''4.''' || 0,6 || 110°/30°, 0,02&nbsp;m
| '''4.''' || 0,6 || 110°/30°, 0,02&nbsp;m
|}
|}
-
:Kierunek lotu meteoroidu podany został w stosunku do południka magnetycznego (''magn. Meridian'') w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
+
:Kierunek lotu meteoroidu podany został w stosunku do południka magnetycznego (''magn. Meridian'') w&nbsp;kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
-
[[Image:Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|thumb|400px|left|Mapa okolic spadku meteorytu (Döll&nbsp;1877)]]
+
[[Image:Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|thumb|{{GEFrame-dfltWidth}}px|left|Mapa okolic spadku meteorytu (Döll&nbsp;1877)]]
-
Mapa rejonu ''Soko Banja'' i&nbsp;''Serbanovac'' z&nbsp;zaznaczonymi schematycznie obszarem na którym znajdowano okazy meteorytu Soko-Banja (Döll&nbsp;1877).
+
Mapa rejonu ''Soko Banja'' i&nbsp;''Serbanovac'' z&nbsp;zaznaczonymi schematycznie obszarem, na którym znajdowano okazy meteorytu Soko-Banja (Döll&nbsp;1877).
Komentarz do ilustracji (Döll 1877, s.&nbsp;285):
Komentarz do ilustracji (Döll 1877, s.&nbsp;285):
{|
{|
-
|{{AQuote-begin|max-width = 480px |align=center}}
+
|{{AQuote-begin |max-width=480px |align=center}}
-
{{Wielokropek}} Die Lage des Fallortes ist aus den Kärtchen [[:Image:Soko-Banja_map_I_(Doll_1877).jpg|1]] und [[:Image:Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|2]] ersichtlich, die nach der Karte des k.&nbsp;k. österreichischen Generalstabes angefertigt sind. In&nbsp;[[:Image:Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|2]] erscheint das Gebiet, auf welchem bis jetzt Steine aufgelesen worden sind, durch eine Linie umgrenzt.&nbsp;{{Wielokropek}}
+
{{Wielokropek}} Die Lage des Fallortes ist aus den Kärtchen {{Txt2Img|Soko-Banja_map_I_(Doll_1877).jpg|1}} und {{Txt2Img|Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|2}} ersichtlich, die nach der Karte des k.&nbsp;k. österreichischen Generalstabes angefertigt sind. In&nbsp;{{Txt2Img|Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|2}} erscheint das Gebiet, auf welchem bis jetzt Steine aufgelesen worden sind, durch eine Linie umgrenzt.&nbsp;{{Wielokropek}}
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
|}
|}
-
Według Döll'a (1877) teren spadku miał długość 1½&nbsp;mili na ½&nbsp;mili długości, czyli zakładając, że są to mile węgierskie<ref>prawdopodobnie chodzi o milę węgierską (''mérföld'', ''postamérföld'') używaną w Monarchii Austro-Węgierskiej; jej długość wynosiła 7585,9 metrów; Wikipedia (HU) – [http://hu.wikipedia.org/wiki/Mérföld Mérföld]</ref>, daje to ~12×4&nbsp;km (wg&nbsp;Koblitz MetBase obszar spadku ma rozmiar 7×1&nbsp;mili angielskiej).
+
Według Döll'a (1877) teren spadku miał długość 1½&nbsp;mili na ½&nbsp;mili długości, czyli zakładając, że są to mile węgierskie<ref>prawdopodobnie chodzi o milę węgierską (''mérföld'', ''postamérföld'') używaną w Monarchii Austro-Węgierskiej; jej długość wynosiła 7585,9 metrów; Wikipedia (HU) – [http://hu.wikipedia.org/wiki/Mérföld Mérföld]; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref>, daje to ~12×4&nbsp;km (wg&nbsp;Koblitz MetBase obszar spadku ma rozmiar 7×1&nbsp;mili angielskiej).
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 117: Linia 128:
<gallery caption="" widths="200px" heights="180px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="180px" perrow="3">
-
File:Sokobanjski_(NHM_Belgrade).jpg|Okaz meteorytu ze zbiorów muzeum w&nbsp;Belgradzie (dla {{SITENAME}}: Aleksandar Luković, property of [http://www.nhmbeo.rs NHM Belgrade, Serbia])
+
File:Sokobanjski_(NHM_Belgrade).jpg|Okaz meteorytu ze zbiorów [[:Szablon:BelgradeNHM|muzeum w&nbsp;Belgradzie]] (dla {{SITENAME}} Aleksandar Luković, property of [http://www.nhmbeo.rs NHM Belgrade, Serbia])
-
File:Soko-Banja_(Prior_MinMag_1916).jpg|Okaz o&nbsp;wadze 1,97&nbsp;kg ze zbiorów NHM w&nbsp;Londynie (źródło: Prior&nbsp;1916)
+
File:Soko-Banja_(Prior_MinMag_1916).jpg|Okaz o&nbsp;wadze 1,97&nbsp;kg ze zbiorów [[:Szablon:LondonNHM|NHM w&nbsp;Londynie]] (źródło: Prior&nbsp;1916)
 +
File:Soko-Banja_(University_of_Tartu).jpg|Fragment 155,3 g meteorytu Soko-Banja ze zbiorów [[:Szablon:TartuUniv|Uniwersytetu w&nbsp;Tartu]] (źródło: Geoscience collections of Estonia)
 +
File:Soko-Banja_(GSI_Calcutta).jpg|Fragment meteorytu Soko-Banja (najdłuższy rozmiar 4,5&nbsp;cm) z&nbsp;kolekcji [[:Szablon:CalcuttaGSI|Geological Survey of India, Calcutta]]
 +
File:Soko-Banja_(MMHH_Hamburg).jpg|Fragment meteorytu Soko-Banja o&nbsp;wadze 31,0&nbsp;g ze zbiorów [[:Szablon:HamburgMMHH|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w&nbsp;Hamburgu]]
</gallery>
</gallery>
Linia 127: Linia 141:
* {{Brezina (1885)}}
* {{Brezina (1885)}}
-
* Döll Eduard, (1877), '''Der Meteorsteinfall von [[Soko-Banja]], nord-östlich von Aleksinac, am 13. Oct. 1877''', ''Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt'', Jahrgang 1877, s. 283-287.<ref>spadek meteorytu [http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=23661 Soko-Banja] 13 października 1877 roku w [[Serbia|Serbii]]; chondryt zwyczajny LL4, TKW 80 kg</ref><ref>opis spadku oraz znalezionych okazów; [[:Image:Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|mapa]]</ref> Plik [http://www.biodiversitylibrary.org/item/120856 DjVu].
+
* Döll Eduard, (1877), '''Der Meteorsteinfall von [[Soko-Banja]], nord-östlich von Aleksinac, am 13. Oct. 1877''', ''Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt'', Jahrgang 1877, s. 283-287.<ref>opis spadku oraz znalezionych okazów meteorytu [[Soko-Banja]]; {{Txt2Img|Soko-Banja_map_II_(Doll_1877).jpg|mapa}}</ref> Plik {{Link-BHL |item=120856}}.
* {{Koblitz MetBase}}
* {{Koblitz MetBase}}
-
* Losanitsch S.M., (1878), '''Das Meteor von [[Soko-Banja|Sokol-Banja]] in Serbien''', ''Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin'', 11, 1878, s. 96-98. Plik [http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k906861/f99.image.langEN DjVu].
+
* ''Kosmos'', (1878), '''O meteorze, który spadł z początkiem października 1877 w [[Soko-Banja|Sokol-Banja]] w Serbii, podaje bliższe wiadomości p. S. M. Losanitch<ref>Losanitsch (1878)</ref>, profesor w Belgradzie, w ostatnim zeszycie "Ber. d. deut. ch. Ges.''', R. 3, 1878, s. 37-39 (Kronika naukowa).<ref>autor notatki ''R.Z.'' (Rudolf Zuber)</ref> Plik {{Link-dLibra|SBC|d|18613}}.
 +
 
 +
* Losanitsch S.M., (1878), '''Das Meteor von [[Soko-Banja|Sokol-Banja]] in Serbien''', ''Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin'', 11, 1878, s. 96-98. Plik {{Link-Gallica |ark=ark:/12148/bpt6k906861 |pg=99}}.
* +Pančić Josif (Панчић Јосиф), (1880), '''[[Soko-Banja|Соко-Бања]]. Први метеорит у Србији''', Beograd 1880. Plik [http://www.nhmbeo.rs/upload/dvd/Prezentacija/IZ%20RIZNICE4.htm IMG].
* +Pančić Josif (Панчић Јосиф), (1880), '''[[Soko-Banja|Соко-Бања]]. Први метеорит у Србији''', Beograd 1880. Plik [http://www.nhmbeo.rs/upload/dvd/Prezentacija/IZ%20RIZNICE4.htm IMG].
-
* Prior George T., (1916), '''The Meteoric Stones of Launton, Warbreccan, Cronstad, Daniel's Kuil, Khairpur, and [[Soko-Banja]]''', ''Mineralogical Magazine '', 18(83), 1916, s. 1-25. Plik [http://www.minersoc.org/pages/Archive-MM/Volume_18/18-83-1.pdf PDF].
+
* Prior George T., (1916), '''The Meteoric Stones of Launton, Warbreccan, Cronstad, Daniel's Kuil, Khairpur, and [[Soko-Banja]]''', ''Mineralogical Magazine '', 18(83), 1916, s. 1-25. Plik {{!doi|10.1180/minmag.1916.018.83.03}}.
-
* ''Wędrowiec'', nr '''66''', 1878, s. 226. Plik [http://polona.pl/item/14624197/13/ DjVu].
+
* {{Tiirmaa (1983)}}
-
{{Koblitz References
+
* ''Wędrowiec'', nr '''66''', 1878, s. 226. Plik {{Link-dLibra|POLONA|d|14624197/13}}.
-
| 1=After the appearance of a fireball and detonations, a shower of stones, of which about ten were found, fell over an area of 7 x 1 miles; the total weight was about 80kg and the largest stone weighed 38kg, C.Klein, Nachr. Gessell. Wiss. Göttingen, 1879, p.92, E.Doll, Verh. Geol. Reichsanst. Wien, 1877, p.283, S.M.Losanitsch, Ber. Deutsch. Chem. Gesell. Berlin, 1878, 11, p.96, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.457. Xenolithic, analysis, olivine Fa28, R.A.Binns, GCA, 1968, 32, p.299; R.V.Fodor and K.Keil, Meteoritics, 1975, 10, p.325. Mössbauer analysis, E.L.Sprenkel-Segel, Meteorite Research (ed. P.M.Millman), 1969, p.93. Partial INAA, R.A.Schmitt et al., Meteoritics, 1972, 7, p.131. Ga and Ge contents of metal phase, C.-L.Chou and A.J.Cohen, GCA, 1973, 37, p.315. Volatile trace element abundances, J.C.Laul et al., GCA, 1973, 37, p.329. Chemical composition of chondrules, T.W.Osborn et al., GCA, 1973, 37, p.1909. Oxygen isotopic composition of mineral fractions, R.N.Clayton et al., Earth Planet. Sci. Lett., 1976, 30, p.10. Fluorine content, R.O.Allen,Jr. and P.J.Clark, GCA, 1977, 41, p.581. Analysis, 19.86% total Fe, A.J.Easton and C.J.Elliott, Meteoritics, 1977, 12, p.409. Infrared photometry, albedo, JHK colors, M.Leake et al., Meteoritics, 1978, 13, p.101. Ti, Zr and Hf abundances, M.Shima, GCA, 1979, 43, p.353. Cosmic ray tracks, N.Bhandari et al., Nucl. Tracks, 1980, 4, p.213. REE abundances in chondrules, J.L.Gooding and T.Fukuoka, Meteoritics, 1982, 17, p.222 (abs.). Pu fission track density, P.Pellas et al., Meteoritics, 1983, 18, p.374 (abs.). Composition, mineralogy and physical properties of chondrules, J.L.Gooding, In: Chondrules and Their Origins (ed. E.A.King), 1983, p.61, Houston, Lunar Planet. Institute. Rb-Sr systematics, O.Okano et al., Mem. Nat. Inst. Polar Res., Tokyo, 1984, (35), p.285. I-Xe systematics, T.J.Bernatowicz et al., GCA, 1988, 52, p.1113. Compositions of pyroxenes, equilibration temperature, H.Y.McSween,Jr. and A.D.Patchen, Meteoritics, 1989, 24, p.219. Pu, U, and Nd abundances in merrillite and apatite, G.Crozaz et al., Earth Planet. Sci. Lett., 1989, 93, p.157. Analysis of olivine, Fa28.2, and kamacite, A.E.Rubin, GCA, 1990, 54, p.1219. Oxygen isotopic composition, R.N.Clayton et al., GCA, 1991, 55, p.2317. Measurement of track densities in olivine grains, L.I.Genaeva and L.L.Kashkarov, LPSC, 1992, 23, p.405 (abs.); see also, L.L.Kashkarov et al., LPSC, 1987, 18, p.479 (abs.). Analysis of carbon concentr., J.Makjanic et al., Meteoritics, 1993, 28, p.63. Bulk density and porosity, M.Terho et al., Studia Geophysica et Geodaedica, 1993, 37, p.65; see also, D.T.Britt and G.J.Consolmagno, MAPS, 2003, 38, p.1161. Cosmic-ray exposure age 71.1 Ma, the highest value measured of LL chondrites, T.Graf and K.Marti, Meteoritics, 1994, 29, p.643. Crystallographic and structural study of clinopyroxene, G.Artioli and G.Davoli, Earth Planet. Sci. Lett., 1994, 128, p.469. Spallation track density in merrillite, P.Pellas and C.Fiéni, MAPS, 1996, 31, p.A106 (abs.). EPMA analysis of fusion crust, M.J.Genge and M.M.Grady, MAPS, 1999, 34, p.341. Near-IR reflectance spectroscopy, L.V.Moroz et al., MAPS, 1999, 34, p.A83 (abs.). Chemical, petrological, hydrogen isotopic and textural study of bleached chondrules, J.N.Grossman et al., MAPS, 2000, 35, p.467. Determination of bulk density, S.L.Wilkison and M.S.Robinson, MAPS, 2000, 35, p.1203. Abundances of Re, Os, and Ir in metal grains, M.Humayun and A.J.Campbell, LPSC, 2000, 31, abs. #2032. Magnetic susceptibility, P.Rochette et al., MAPS, 2003, 38, p.251. Density and porosity, S.L.Wilkinson et al., MAPS, 2003, 38, p.1533. Minor and trace element abundances, J.M.Friedrich et al.; listed shock stage a, GCA, 2003, 67, p.2467. Mössbauer and X-ray diffraction study, O.N.Menzies et al., MAPS, 2005, 40, p.1023.}}
+
 
 +
{{Koblitz References |1=After the appearance of a fireball and detonations, a shower of stones, of which about ten were found, fell over an area of 7 x 1 miles; the total weight was about 80kg and the largest stone weighed 38kg, C.Klein, Nachr. Gessell. Wiss. Göttingen, 1879, p.92, E.Doll, Verh. Geol. Reichsanst. Wien, 1877, p.283, S.M.Losanitsch, Ber. Deutsch. Chem. Gesell. Berlin, 1878, 11, p.96, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.457. Xenolithic, analysis, olivine Fa28, R.A.Binns, GCA, 1968, 32, p.299; R.V.Fodor and K.Keil, Meteoritics, 1975, 10, p.325. Mössbauer analysis, E.L.Sprenkel-Segel, Meteorite Research (ed. P.M.Millman), 1969, p.93. Partial INAA, R.A.Schmitt et al., Meteoritics, 1972, 7, p.131. Ga and Ge contents of metal phase, C.-L.Chou and A.J.Cohen, GCA, 1973, 37, p.315. Volatile trace element abundances, J.C.Laul et al., GCA, 1973, 37, p.329. Chemical composition of chondrules, T.W.Osborn et al., GCA, 1973, 37, p.1909. Oxygen isotopic composition of mineral fractions, R.N.Clayton et al., Earth Planet. Sci. Lett., 1976, 30, p.10. Fluorine content, R.O.Allen,Jr. and P.J.Clark, GCA, 1977, 41, p.581. Analysis, 19.86% total Fe, A.J.Easton and C.J.Elliott, Meteoritics, 1977, 12, p.409. Infrared photometry, albedo, JHK colors, M.Leake et al., Meteoritics, 1978, 13, p.101. Ti, Zr and Hf abundances, M.Shima, GCA, 1979, 43, p.353. Cosmic ray tracks, N.Bhandari et al., Nucl. Tracks, 1980, 4, p.213. REE abundances in chondrules, J.L.Gooding and T.Fukuoka, Meteoritics, 1982, 17, p.222 (abs.). Pu fission track density, P.Pellas et al., Meteoritics, 1983, 18, p.374 (abs.). Composition, mineralogy and physical properties of chondrules, J.L.Gooding, In: Chondrules and Their Origins (ed. E.A.King), 1983, p.61, Houston, Lunar Planet. Institute. Rb-Sr systematics, O.Okano et al., Mem. Nat. Inst. Polar Res., Tokyo, 1984, (35), p.285. I-Xe systematics, T.J.Bernatowicz et al., GCA, 1988, 52, p.1113. Compositions of pyroxenes, equilibration temperature, H.Y.McSween,Jr. and A.D.Patchen, Meteoritics, 1989, 24, p.219. Pu, U, and Nd abundances in merrillite and apatite, G.Crozaz et al., Earth Planet. Sci. Lett., 1989, 93, p.157. Analysis of olivine, Fa28.2, and kamacite, A.E.Rubin, GCA, 1990, 54, p.1219. Oxygen isotopic composition, R.N.Clayton et al., GCA, 1991, 55, p.2317. Measurement of track densities in olivine grains, L.I.Genaeva and L.L.Kashkarov, LPSC, 1992, 23, p.405 (abs.); see also, L.L.Kashkarov et al., LPSC, 1987, 18, p.479 (abs.). Analysis of carbon concentr., J.Makjanic et al., Meteoritics, 1993, 28, p.63. Bulk density and porosity, M.Terho et al., Studia Geophysica et Geodaedica, 1993, 37, p.65; see also, D.T.Britt and G.J.Consolmagno, MAPS, 2003, 38, p.1161. Cosmic-ray exposure age 71.1 Ma, the highest value measured of LL chondrites, T.Graf and K.Marti, Meteoritics, 1994, 29, p.643. Crystallographic and structural study of clinopyroxene, G.Artioli and G.Davoli, Earth Planet. Sci. Lett., 1994, 128, p.469. Spallation track density in merrillite, P.Pellas and C.Fiéni, MAPS, 1996, 31, p.A106 (abs.). EPMA analysis of fusion crust, M.J.Genge and M.M.Grady, MAPS, 1999, 34, p.341. Near-IR reflectance spectroscopy, L.V.Moroz et al., MAPS, 1999, 34, p.A83 (abs.). Chemical, petrological, hydrogen isotopic and textural study of bleached chondrules, J.N.Grossman et al., MAPS, 2000, 35, p.467. Determination of bulk density, S.L.Wilkison and M.S.Robinson, MAPS, 2000, 35, p.1203. Abundances of Re, Os, and Ir in metal grains, M.Humayun and A.J.Campbell, LPSC, 2000, 31, abs. #2032. Magnetic susceptibility, P.Rochette et al., MAPS, 2003, 38, p.251. Density and porosity, S.L.Wilkinson et al., MAPS, 2003, 38, p.1533. Minor and trace element abundances, J.M.Friedrich et al.; listed shock stage a, GCA, 2003, 67, p.2467. Mössbauer and X-ray diffraction study, O.N.Menzies et al., MAPS, 2005, 40, p.1023.}}
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
 +
 +
== Zobacz również ==
 +
 +
* [[Dawne jednostki miar i wag]]
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 148: Linia 169:
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23661 Soko-Banja]
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23661 Soko-Banja]
-
* Meteoryt Soko-Banja w kolekcjach polskich – [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Soko-Banja.htm Wadi & Jan Woreczko Collection]
 
* {{BelgradeNHM}}
* {{BelgradeNHM}}
-
* {{MoscowVernadskyIG |id=10989 |name=Soko-Banja}}
+
* {{BudapestELTE}}
* {{ViennaNHM}}
* {{ViennaNHM}}
-
* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-StrewnField.htm Elipsa rozrzutu (''strewn field, strewnfield, distribution ellipse'')]
+
* {{MoscowVernadskyIG|id=10989|name=Soko-Banja}}
 +
 
 +
* Meteoryt Soko-Banja w kolekcjach polskich – [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Soko-Banja.htm Wadi & Jan Woreczko Collection]
 +
 
 +
* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-StrewnField.htm Elipsa rozrzutu (''Strewn field, strewnfield, distribution ellipse'')]
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Sokobanja Sokobanja]
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Sokobanja Sokobanja]

Wersja z 13:36, 29 lip 2019

0i

Deszcz meteorytów

Soko-Banja
Spadek
Lokalizacja Serbia
Położenie[1] 43°40'N, 21°52'E
Data 13 października 1877 roku, 14:00 (sobota)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny LL4
Masa 80 kg
Liczba okazów deszcz meteorytów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
w NHM Cat: Aleksinac, Alexinatz, Banja, Blendija, Devica, Device, Dugo Polje, Dungo Polje, Sarbanovac, Scherbanovaz; w MetBase: Soko Banja; po serbsku: Сокобања

Spadek deszczu meteorytów 13 października 1877 roku (sobota) w okolicy miasta Sokobanja (serb. Сокобања, dawn. Soko-Banja) w Serbii. Chondryt zwyczajny LL4, TKW ~80 kg.

O spadku meteorytu donosił tygodnik Wędrowiec w numerze 66 z 1878 roku (pisownie oryginalna):

«

— D. 13 paźdz. r. z. we wsi Sokol-Banja w obwodzie aleksinackim w Serbii spadł aerolit. Rozprysł się na kawałki. Największy ważył około 38 kilogr. Cały meteoryt ważył pewno do 80 kg. C. g. 3,502. Skład: żelaza metalicznego 3,8; krzemianów 96,2.

»


Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Brezina (1885) i Döll (1877).

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Soko-Banja w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)
uwagi
Belgrade, Nat. Hist. Mus. 16,29 kg
Budapest, Eötvös Lorand Univ. 2,59 kg
Vienna, Naturhist. Mus. 2,56 kg fotografie w Koblitz MetBase
London, Nat. Hist. Mus. 2,2 kg
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 1,83 kg
Budapest, Nat. Mus. 1 kg
(…)
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 155 g 155,3 g fragment (Tiirmaa 1996) (Geoscience collections of Estonia: record)
Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 70 g 5,87 (f) i 64,54 g (3f) (Sen Gupta et al. 1982)
Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst. 31 g

W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.

W katalogu online zbiorów muzeum w Waszyngtonie (NMNH) znajdują się zdjęcia płytek cienkich (thin section) tego meteorytu.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Bieli Potok, Blendija, (D) Dugo Polje, (M) Mužinac, (S) Sokobanja, Šarbanovac

Przybliżony obszar znajdowania okazów (Döll 1877)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Przybliżony obszar (elipsa spadku) gdzie znajdowano okazy (Döll 1877).


Mapa okolic spadku meteorytu; Fallkarte Sokobanya (Sarbanovac) 1:300.000 Seite 186 (Brezina 1885)

Mapa okolic BanjaŠarbanovac z zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Soko-Banja (mapa w skali 1:300000; Brezina 1885).


Zaznaczone na mapie okazy:

Nr waga [kg] kierunek/kąt lotu, głębokość
1. 16,31 225°/52°, 0,8 m
2. 9 340°/82°, 0,7 m
3. 38 (=30 Oka[2]) (największy okaz)
4. 0,6 110°/30°, 0,02 m
Kierunek lotu meteoroidu podany został w stosunku do południka magnetycznego (magn. Meridian) w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.


Mapa okolic spadku meteorytu (Döll 1877)

Mapa rejonu Soko BanjaSerbanovac z zaznaczonymi schematycznie obszarem, na którym znajdowano okazy meteorytu Soko-Banja (Döll 1877).

Komentarz do ilustracji (Döll 1877, s. 285):

«

(…) Die Lage des Fallortes ist aus den Kärtchen 1 und 2 ersichtlich, die nach der Karte des k. k. österreichischen Generalstabes angefertigt sind. In 2 erscheint das Gebiet, auf welchem bis jetzt Steine aufgelesen worden sind, durch eine Linie umgrenzt. (…)

»

Według Döll'a (1877) teren spadku miał długość 1½ mili na ½ mili długości, czyli zakładając, że są to mile węgierskie[3], daje to ~12×4 km (wg Koblitz MetBase obszar spadku ma rozmiar 7×1 mili angielskiej).


Mapy


Galerie


Bibliografia

  • Brezina Aristides, (1885), Die Meteoritensammlung des k. k. mineralogischen Hofkabinetes in Wien am 1. Mai 1885 (Mit vier Tafeln (Nr. II-V).), Jahrbuch der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, 35, 1885, s. 151-276 (ilustracje).[5][6] Plik DjVu.
  • Döll Eduard, (1877), Der Meteorsteinfall von Soko-Banja, nord-östlich von Aleksinac, am 13. Oct. 1877, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, Jahrgang 1877, s. 283-287.[7] Plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosmos, (1878), O meteorze, który spadł z początkiem października 1877 w Sokol-Banja w Serbii, podaje bliższe wiadomości p. S. M. Losanitch[8], profesor w Belgradzie, w ostatnim zeszycie "Ber. d. deut. ch. Ges., R. 3, 1878, s. 37-39 (Kronika naukowa).[9] Plik sLib.
  • Losanitsch S.M., (1878), Das Meteor von Sokol-Banja in Serbien, Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin, 11, 1878, s. 96-98. Plik DjVu.
  • +Pančić Josif (Панчић Јосиф), (1880), Соко-Бања. Први метеорит у Србији, Beograd 1880. Plik IMG.
  • Prior George T., (1916), The Meteoric Stones of Launton, Warbreccan, Cronstad, Daniel's Kuil, Khairpur, and Soko-Banja, Mineralogical Magazine , 18(83), 1916, s. 1-25. Plik doi.
  • Wędrowiec, nr 66, 1878, s. 226. Plik pLib.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ w swych publikacjach Brezina i Döll posługują się jednostką wagi Oka i podają, że 1 Oka = 2¼ funta wagi; Okka – dawna miara masy stosowana w Imperium Osmańskim; wg Wikipedii 1 Okka = 1,282 kg; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  3. ^ prawdopodobnie chodzi o milę węgierską (mérföld, postamérföld) używaną w Monarchii Austro-Węgierskiej; jej długość wynosiła 7585,9 metrów; Wikipedia (HU) – Mérföld; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  4. ^ a b O.L.v.F., Ferro Meridian (östliche Länge v. Ferro) – historyczny układ współrzędnych geograficznych, w którym południk zero było liczony od najdalej wysuniętego punktu (najdalszy punkt znanego świata) na wyspie El Hierro (Ferro) w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian. Wikipedia (EN) – Ferro Meridian
  5. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1885 roku); w kolekcji 1197 sztuk (okazów/fragmentów; kamiennych 889, żelaznych 308) z 358 różnych lokalizacji (odpowiednio: 241 i 117), o łącznej wadze 1134,836 kg (odpowiednio: 548,496 i 586,417 kg); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  6. ^ plansze z obrazami budowy meteorytów i mapy rejonów spadku meteorytów: TieschitzSoko-Banja; tu również po raz pierwszy w literaturze pojawia się określenie „linie Neumanna”, dokładnie jako „Neumann'schen Figuren” (s. 199; Spencer 1930, Mineralogical Magazine)
  7. ^ opis spadku oraz znalezionych okazów meteorytu Soko-Banja; mapa
  8. ^ Losanitsch (1878)
  9. ^ autor notatki R.Z. (Rudolf Zuber)
  10. ^ oraz późniejsze wydania; najnowsze: Tiirmaa Reet, (1996), Catalogue of meteorites in the Estonian collection, Eesti TA Geoloogia Instituut, Tallinn 1996, ss. 32

Zobacz również

Linki zewnętrzne


  • Pančić (1880)
  • okoliczności spadku
  • mapy
Osobiste