PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Schellin (Skalin)

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(Bibliografia)
Linia 290: Linia 290:
* {{Pokrzywnicki (1964) | page=107-108}}
* {{Pokrzywnicki (1964) | page=107-108}}
 +
 +
* {{Prior (1953)}}
* +Schmidt Theodor, (1866), '''Ein Ausflug nach dem Saziger Kreise.''' ''Baltische Studien'', Jahr XXI, heft 1, Stettin 1866, s. 197 (s. 218). Plik [http://books.google.pl/books?id=IQYZAQAAIAAJ PDF].
* +Schmidt Theodor, (1866), '''Ein Ausflug nach dem Saziger Kreise.''' ''Baltische Studien'', Jahr XXI, heft 1, Stettin 1866, s. 197 (s. 218). Plik [http://books.google.pl/books?id=IQYZAQAAIAAJ PDF].

Wersja z 16:51, 15 kwi 2013

Meteoryt w kształcie czaszki

Schellin (Skalin)
Schellin 5g (NHM Berlin) 1.jpg
Fragment (masa główna!) meteorytu o wadze 5 g ze zbiorów Museum für Naturkunde w Berlinie (dzięki uprzejmości Ansgara Greshake; fot. Carola Radke)
Spadek
Lokalizacja Skalin, woj. zachodniopomorskie, Polska
Położenie[1] 53°20'N, 15°00'E
Data 11 kwietnia 1715, 16:00
Uwagi w zbiorach zachowało się kilkanascie gramów
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny, L
Masa ~10 kg
Liczba okazów 2 okazy (ale są jeszcze doniesienia o spadku kamieni w Garz)
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
wg NHM Cat: Garz, Skalen, Skalin, Skölen

Meteoryty Skalin spadły po południu, tak jak: Baszkówka, Grzempy, Piława Górna, RatyńWilkanówko - coś w tym musi być!

11 kwietnia 1715 roku w pobliżu miejscowości Schellin (dziś Skalin) na południe od Stargardu Szczecińskiego około godz. 16, przy pięknej pogodzie po detonacjach spadły meteoryty. Bolid leciał z południowego wschodu na północny zachód. Spadkowi towarzyszyły efekty dźwiękowe słyszane w wielu okolicznych miejscowościach. Świadkowie opisywali je jako wystrzały armatnie, turkot wozu po bruku, szczęk i grzmot. Spadek jednego z kamieni był widziany przez pasterzy bydła i świń Paula Schultza i Martina Hamana na łące zwanej „Zare”. Kamień uderzając w ziemię wzbił wysoko piach. Obaj świadkowie natychmiast tam podbiegli i znaleźli kamień leżący na głębokości ¾ łokcia. Swym wyglądem przypominał on czaszkę ludzką, ale przy tej wielkości był wyjątkowo ciężki - ważył 15 funtów (ok. 7,5 kg). Drugi kamień po kilku minutach znalazł dzierżawca Cotell ze swoimi ludźmi pracującymi w polu. Kamień uderzył w ziemię z ogromną siłą w odległości zaledwie 6 włókien[2] od nich. Ten okaz był wielkości gęsiego jaja (~2 kg). W zbiorach osobliwości barona von Bredow znajdował się kamień, z opisu którego wynikało, że meteoryty spadły jeszcze w miejscowości Garz[3] (dziś Gardziec).

Oba okazy miały wyjątkowo czarną skorupę, wnętrza jasne, błyszczące oraz "pachniały siarką". Według współczesnej klasyfikacji, meteoryt Skalin to chondryt zwyczajny typu L (nie ma dokładniejszej klasyfikacji, zapewne ze względu na małą zachowaną ilość i wielką wartość; patrz Wülfing).


Obecnie masa główna (pozostało około 5 g!) znajduje się w berlińskim Muzeum Historii Naturalnej.[4] W polskich kolekcjach brak jakichkolwiek fragmentów.

Według katalogu meteorytów Grady (2000) fragmenty meteorytu zachowały się tylko w pięciu kolekcjach na świecie:

Museum für Naturkunde, Berlin[5] 5 g
Univ., Tübingen 4,5 g
Natural History Museum, Vien 2 g
FMNH, Chicago 0,5 g
NHM, London[5] <1 g

Co stało się z okazem 700 g[5] wymienionym w katalogu Priora (Prior et al. 1953) nie wiadomo!


Spis treści


Opis wg Pokrzywnickiego (1964)

«
Pokrzywnicki (1964)

13. METEORYT SKALIN

Synonimy: Schellin, Garz

W.m.s.: φ = 53°20' - λ = 15°0'1

Meteoryt omawiany spadł w dniu 11 kwietnia 1715 r. o godz. 16 w Skalinie pow. Pyrzyce na Pomorzu Zachodnim, w odległości 1 mili na SW od Stargardu. Po detonacji spadły dwa odłamy: 1 - wagi około 7 kg i 2 - wielkości gęsiego jaja. Spadek miał miejsce przy jasnej pogodzie i towarzyszył mu hałas słyszany w wielu miejscowościach w promieniu kilku mil. Początkowo usłyszano trzy jakby wystrzały armatnie, następnie szczególnego rodzaju turkot, jak gdyby ciężko naładowany wóz toczył się szybko po bruku. Hałas ten biegł z SE ku NW. Z kolei spadły na pole meteoryty i zaryły się dość głęboko w ziemię. Pasterze pasący w tym czasie bydło widzieli, jak jeden odłam uderzył w ziemię, wyrzucając piasek wysoko w górę; wydobyli go z gleby, gdzie zarył się na 3/4 łokcia[6]. Odłam ten ważył 15 f i był wielkości czaszki ludzkiej, do której był nawet podobny z kształtu.

W tym samym czasie dzierżawca Cotell znalazł drugi odłam który spadł z wielkim hałasem w odległości 6 łanów ("Hufen")2 od niego; ten właśnie odłam był wielkości gęsiego jaja. Odłam wydawał zapach siarki ("schweflichten Geruch von Fisch").

Istnieje również wersja, że meteoryt spadł w dobrach Garz położonych o 4 mile od Stargardu3.

Meteoryt Skalin zalicza się do odmiany żyłkowatych, pośrednich chondrytów (Cia)4[7]. Jego c. wł. wynosi 3,3-3,65.

Schellin (kolekcje).jpg


W 1897 r. rodzina v. Bredow z Wagenitz[3] posiadała rzekomo odłamek meteorytu o wadze 341 g, jednak próbka z tego odłamka przechowywanego pod etykietą "Schellin" zbadana przez Wülfinga okazała się pseudometeorytem. Co się stało z przechowywanym przez tę rodzinę odłamem o wadze 11,75 łutów[8] (z których 4,5 łuta otrzymał i prawdopodobnie zużył do badań Gilbert), nie wiadomo (patrz Wülfing 1897; Prior & Hey 1953). Odłam ten otrzymała rodzina v. Bredow ze zbioru jakiegoś "v. P.", którego kolekcja została zdewastowana przez wojska francuskie w 1806 r.

M.P. - 348; W.L. - 14; W.K. - 5. Jednak M.P. powinna wynosić raczej około 703 g. Wartość meteorytu jest bardzo duża: jest on bardzo rzadki. O oznaczenie wartości nie pokusił się nawet Wülfing6.

Przypisy
1 Według Berwertha (1903) i Breziny (1895). według Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953): 53°21'N, 15°3'E.
2 Hufe - włókno, łan[2].
3 Według relacji pastora Grenzina (Ann. d. Phys., t. 71, s. 213-223, 1822). tam również komentarze i opis meteorytu przez Gilberta[9].
4 Według (W)[10] i Kat. Met. Brit. Mus. (Prior & Hey 1953).
5 Patrz przypis nr 3.
6 Dane o meteorycie Skalin - patrz także Pokrzywnicki (1955a, 1956).

»


Relacja Gilberta (1822)

Fragmenty publikacji Gilbert'a[9] (tłum.: Andrzej Antypiuk).

Relacja pastora Granzin'a i historia okazu meteorytu Schellin w posiadaniu rodziny von Bredow, spisane przez Gilbert'a.

Gilbert (1822) (plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
)
(…)
1. Opis kamienia, który spadł z powietrza wśród grzmotów. *)
W roku 1715 11 kwietnia ok. czwartej po południu przy jasnej pogodzie, bez oznak zachmurzenia powstał Gerummel (grzmot, hałas) w powietrzu, który gdy zagrzmiało był widoczny w bardzo wielu okolicznych miejscowościach w promieniu kilku mil. Początkowo słyszało się trzykrotnie, kolejne wybuchy podobne do wystrzałów armatnich. Z tego, w najniższej warstwie atmosfery powstał szczególnie mocny szczęk, jak gdyby mocno obciążony wóz wtoczył się na kamienna płytę. W Stargardzie niektórzy sądzili, że strzelano z tamtejszego garnizonu. Znowu inni uważali, że jest odgłos bębnów wojsk królewskich maszerujących do obozu w okolice Szczecina. Ci, którzy ten brzęk (Gerassel) trochę dokładniej obserwowali twierdzą, że nie można go porównać z żadnym z tych odgłosów ponieważ był on zupełnie nadzwyczajny i przechodził z południowego wschodu na północny zachód.
Najistotniejsze jest to, że wraz z Gerassel (pobrzękiwanie, szczęk, brzęk), który stosunkowo szybko przeszedł z powietrza spadały kamienie wbijając się głęboko w ziemię. Jeden z takich kamieni był widziany przez pasterzy, Paul Schultz pasterza bydła i Martin Haman pasterza świń (jeszcze żyjący) na łące nazywanej „Zare”, uderzył w ziemię wznosząc wysoko piach. Obaj świadkowie natychmiast tam podbiegli i znaleźli kamień leżący na głębokości ¾ Ell[6] w ziemi. Miał on wagę 15 Pfund (ok. 7,5 kg), która nie odpowiadała jego wielkości, gdyż był podobny rozmiarami i wyglądem do czaszki zmarłego. Drugi kamień w przeciągu kilku minut znalazł dzierżawca Cotell ze swoimi ludźmi pracującymi w polu. Kamień uderzył w ziemię z ogromną siłą w odległości zaledwie 6 Hufen[2] od nich. Ten był jednak wielkości gęsiego jaja.
Oba kamienie były jednakowej materii, wyjątkowo czarne, otoczone jakby proszkiem. Wewnątrz jasno błyszczące i jeszcze się tlące. Wydawały siarkowy zapach. Na polu tym nie znaleziono innych podobnych kamieni. Z upływem czasu ich wygląd się zmienił, pomimo iż dalej błyszczały metalicznie, to przebarwiły się na brązowo-czarne. Poświadcza to naoczny świadek, który chciałby tym samym o wszystkim poinformować
Schellin, 24 lipca 1733
Granzin Pastor
______
*) Sama wiadomość nie ma nagłówków, z tyłu kokarda, które zawiera, ale tutaj jest inne ustalone przez strony.


2. Z listu Barona[11] von Bredow.
Wagenitz 11 maja 1822[3]
Na zawarte w niniejszym piśmie pytania pozwalam sobie odpowiedzieć tak dalece, na ile pozwala mi znajomość meteorytów. Kamień pochodzi z kolekcji pozostawionej przez pana P** (Hrn von P**). W inwentarzu jego spuścizny, którą posiadam a chodzi o tytuł „Verzeichniss der Naturalien, Curiosorum und Instrumenten etc.,” na str. 159 pod numerem 2 widnieje „Kamień, który 11 kwietnia 1715 r w Gartz[3] na Pomorzu spadł z powietrza podczas silnej burzy”.
Zbiór nie jest pełny, a nie wynika z niego, kiedy zmarł właściciel. Przypuszczam, że w roku 1770. Przed ok. 20 laty Pan K** kupił własność pana P** i tym samym zbiór był przechowywany w starym budynku sądowym. Dom został splądrowany po wkroczeniu piechoty francuskiej w roku 1806, część zbioru zagrabiono a resztę zniszczono. Zniszczenia te widziałem podczas jednej z wizyt w tej posiadłości. W miejscu kolekcji leżały posłania ze słomy. Dopiero za zgodą spadkobiercy poprzednich właścicieli żyjących w Bawarii otrzymałem resztki i dodatkowo kilka papierów. Tam, gdzie leżał na pół przegniły stos słomy znalazłem jeszcze kilka dobrych rzeczy, a wśród nich ten oznaczony numerem 2 – kamień.
Jak Pan von P** wszedł w posiadanie kamienia, nie mogę z pewnością stwierdzić, lecz przypuszczam, że ten meteoryt już wcześniej należał do kolekcji pana Barthold'a Gressel z Prenzlau; ponieważ kronika Beckmanna t. 3, str. 947 opisuje na tablicy XX, odzwierciedlone okazy ze zbioru Gressela. Znajdują się tam w większości obiekty ze zbioru jak się wydaje kupionego przez Pana von P** , który tak szczęśliwie uratowałem. Tak więc zakochałem się w tym kamieniu z mojej małej kolekcji minerałów i cieszę się bardzo, mogąc się podzielić z Panem jego fragmentem. Znajduje się w niej jeszcze egzemplarz żelaza z Kamsdorf w Saksonii[12], który z wyglądu nie wydaje się byle czym...
(…)
Cała publikacja Gilbert'a i relacja pastora Granzin'a w postaci pliku DjVu: Gilbert (1822)
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

Krótki opis w Annalen der Physik, Bd. 72, 1822 → plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl


Inne źródła

Chladni (1826) (s. 257)

1715, 11 avril. Des Pierres non loin de Stargard, en Poméranie. Ann. de Gilbert, tom. LXXI, pag. 215.[9]


Kesslemeyer (1861) (s. 366, 419)

18 1715 11. April Schellin (nicht Garz), 1 M. W. von Stargard in Pommern. Sp.-Gew.: 3,50?[13] Preussen 53°20'N. 15°0'O. G.71.1822.213.[14] W. 1860.
365. 18 1175. 11. April Schellin (nicht Garz), 1 M. W. von Stargard, in Pommern. Deutschland 53°20'N.
15°0'O.
G. 71. 1822. 213.[14] Unter donnerähnlichem Getöse 2 Steine von 15 [15] und 1 kleinerer, welche aufbewahrt worden.


Buchner (1861)

Schellin (Garz), Pommern 1715, April 11.

GA. 71, 213. 75, 229. PAErgb. 4, 422. K. 3, 270. Pa. 141. Ha. 8

rozwinięcia skrótów → patrz Bibliografia/Buchner Otto


Greg (1861)

Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c.
1715.* Apr. 11 Schellin, Pomerania 15 lbs. +½ ... 2 P.M. Stone-fall; Prussia.


Boll (1863) (s. 285) i Boll (1866) (s. 76)

3. Meteorsteinfall bei Schellin in Pommern. - In dem Kirchenbuche des pommerschen Dorfes Mulkentin[16] (im Saziger Kreise belegen,) steht folgende Notiz: "Im J. 1715 hörte man am 11. April einen starken Kanonenschuß, dem zwie andere folgten, dann chargirten mehrere Wolken gegen einander wie Schüsse, man hörte viele Trommeln ruhren und stießen die Wolken an einander, jagen aber endlich gegen Abend (Westen?) fort. Revera historia: aus diesen Wolken find viele Steine von ziemlicher Größe gefallen, welche zu Schellin (im Kreise Pyritz belegen) aufgehoben wurden." (Baltische Studien J. XXI Heft 1 S. 218). - Eine Probe der damals gefallen Meteorsteine befindet sich in der großen Meteoritensammlung des Kaiserl. Hof-Mineraliencabinetes zu Wien.

E. Boll.

Boll opiera swój opis na Baltische Studien (rocznik XXI, zeszyt 1 ze strony 218)[17], a ten pochodzi z rejestru parafii kościoła we wsi Małkocin (niem. Mulkenthin). Jeden z okazów trafił do muzeum w Wiedniu (meteoryt Schellin jest w wykazie Haidingera zbiorów Muzeum w Wiedniu, Boll (1863)). Obecnie znajduje się tam tylko fragment 2 gramy.


O spadłych okazach i okazie ze zbiorów rodu von Bredow - wg Wülfing'a (1897), s. 311-312

(…) Ursprüngliches Gewicht: Zwei Steine. Der grössere 15 Pfund, der kleinere »wie ein Ganseei«; wenig erhalten. Im Jahr 1822 besass Freiherr v. Bredow auf Wagenitz ein Stück von 11¾ Lot[8], von welchem Gilbert 4½ Lot erhielt; ausserdem mussen noch kleinere Stücke vorhanden gewesen sein, da nach gütiger Mitteilung von Freifrau v. Bredow auf Wagenitz bei Paulinenau, Provinz Brandenburg, das Gesamtgewicht des gegenwärtig (Juli 1896) in der Familie aufbewahrten materials 341 gr. beträgt.

Nachweisbares Gewicht: 348 gr. (…)


Berwerth (1903)

Schellin [Ci (4 p. 11. April 1715) 53°20’N,
15°0’O], Garz, Stargard, Pommern, Preußen, Deutschland.


Klein (1904)

1715 April 11 4h nachm. Schellin, Stargard, Pommern


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(G) Gardziec, (M), Małkocin, (S) Skalin

współrzędne wg różnych autorów

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Miejscowość Skalin (niem. Schellin), wsie Gardziec (niem. Garz) i Małkocin (niem. Mulkenthin).

Jeden okaz (7 kg) spadł w okolicy Skalina, drugi okaz, wielkości gęsiego jaja, spadł przy dzierżawcy Cotell, są doniesienia, że inne kamienie spadły również w dobrach Garz[3] (lub Gartz - polska nazwa Gardziec)[18]!

Hałas biegł od SE do NW, co dobrze koresponduje z lokalizacją miejscowości GardziecSkalin.

Teren jest bardzo wdzięczny do poszukiwań.


Jest doniesienie, że w 1941 roku pod wsią Klępino niedaleko Stargardu spadł meteoryt.


Mapy

Mapy okolic Skalina i wsi Gardziec (Garz, Gartz, Gaarz)

Galerie

Fragment (masa główna!) meteorytu Schellin o wadze 5 g ze zbiorów Museum für Naturkunde w Berlinie - (dzięki uprzejmości Ansgara Greshake; specjalnie dla Wiki.Meteoritica.pl, fot. Carola Radke)

Są to chyba jedyne dostępne zdjęcia meteorytu Schellin!


Okolice spadku z 1715 roku (22 i 24 marca 2008 r.; fot. Hijos & Woreczko)

Bibliografia

  • Berwerth Friedrich M., (1903), Verzeichnis der Meteoriten im k.k. naturhistorischen Hofmuseum, Ende Oktober 1902, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum, Bd. XVIII, Wien 1903, s. 1-90 (str. tytułowa).[19] Plik DjVu; plik PDF.
  • +Boll Ernst, (1863), Meteorstein bei Meno in Meklenburg Strelitz gefallen.[20] Archiv des Vereins der Freunde der Naturgeschichte in Meklenburg, 17. Jahr. (Bd. 17), Neubrandenburg 1863, s. 282-285 (s. 285).[21] Plik PDF.
  • +Boll Ernst, (1866), Meteorsteinfall bei Schellin in Pommern. Archiv des Vereins der Freunde der Naturgeschichte in Meklenburg, 20. Jahr. (Bd. 20), Neubrandenburg 1866, s. 76.[21] Plik PDF.
  • Brezina Aristides, (1896), Die Meteoritensammlung des k.k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum. (Separatabdruck aus Band X, Heft 3 und 4.), Wien 1896.[22][23] Plik PDF.
  • Buchner Otto, (1861), Versuch eines Quellenverzeichnisses zur Literatur über Meteoriten, w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 455-482. Plik PDF; plik DjVu.
  • Chladni Ernst F.F., (1826), Nouveau Catalogue des chutes de pierres ou de fer; de poussières ou de substances molles, sèches ou humides, suivant l’ordre chronologique, Annales de chimie et de physique, 31, ser. 2, Paris 1826, s. 253-270, (s. 257).[24] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ; plik hPDF.
  • Gilbert Ludwig Wilhelm, (1822), Nachricht von einem noch unbekannten Meteorstein-Fall unweit Stargard in Pommern, am 11 April 1715; von Gilbert. Annalen der Physik, 11, Bd. 71, 1822, s. 213-223 (Urkunde des Predigers Granzin), Leipzig bei Joh. Ambrosius Barth 1822. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  • +Gilbert Ludwig Wilhelm, (1822), Eine Berichtigung zu den Nachrichten von dem Meteorstein-Fall in Pommern aus dem J. 1715. Annalen der Physik, 12, Bd. 72, 1822, s. 328. (Na podstawie: Wülfing 1897). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  • Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 366, 419). Plik PDF; plik DjVu.
  • Klein Hermann Joseph, (1904), Jahrbuch der Astronomie und Geophysik. Enthaltend die wichtigsten Fortschritte auf den Gebieten der Astrophysik, Meteorologie und physikalischen Erdkunde, XIV. Jahrgang 1903, Eduard Heinrich Mayer, Leipzig 1904. Plik DjVu (str. tytułowa).
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1955), O meteorytach naszych ziem zachodnich. Urania, 6, 1955, s. 165-172.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1956), Les météorites polonaises. Acta Geophys. Polon., vol. IV, nr 1, 1956, s. 21-32. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
  • Prior George T., Hey Max H., (1953), Catalogue of Meteorites. With special reference to those represented in the collection of the British Museum (Natural History), Printed British Museum, 1953, (zbiory własne W&W) (wydanie z 1923 roku – plik iDjVu).
  • +Schmidt Theodor, (1866), Ein Ausflug nach dem Saziger Kreise. Baltische Studien, Jahr XXI, heft 1, Stettin 1866, s. 197 (s. 218). Plik PDF.
  • Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897.[27][28][29] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b c niem. Hufe - włókna, łan. Jest to jednostka miary powierzchni nie odległości. Błąd?! Wikipedia (DE) - Hufe
  3. ^ a b c d e w 1715 roku majątek w Garz (Gardźcu) koło Stargardu należał do rodziny von Brederlow. Właścicielem Gardźca był wtedy Franz Henning von Brederlow (*1675-†1740) z żoną Katarzyną Elżbietą von Steinwehr (*1678-†1718), był to ostatni przedstawiciel tej rodziny w Gardźcu (informacja o rodzinie von Brederlow wg materiałów będących w posiadaniu Grzegorza Brzustowicza); właścicielami majątku Schellin była rodzina Bredow z Wagenitz - Mühlenberge/Wagenitz
  4. ^ informacja od kustosza zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie, Ansgara Greshake
  5. ^ a b c wg Priora (Prior et al. 1953) w Berlinie znajdowało się 700 g, w Londynie <0,5 g
  6. ^ a b chodzi o jednostkę długości łokieć z niem. Elle. Długość jego wynosiła w zależności od rejonu i okresu około 0,5 metra. Wikipedia (DE) - Elle
  7. ^ wg klasyfikacji Leonarda (1956), Skalin to: C(iv); więcej → w przypisach do meteorytu Białystok
  8. ^ a b łut (niem. Lot) - dawna jednostka miary. Jeden łut to od 10 do 50 g, w Niemczech wynosił on ok. 15 g. Wikipedia - Łut
  9. ^ a b c Gilbert (1822)
  10. ^ skrótem W oznacza Pokrzywnicki Wülfing'a
  11. ^ niem. Freinhrn, Baron - Freiherrn
  12. ^ zapewne chodzi o pseudometeoryt Gross-Kamsdorf, wymieniany w katalogu zbiorów MHN w Londynie z 1894 roku; żelazo rodzime o małej zawartości niklu
  13. ^ ciężar właściwy (niem. spezifische Gewicht)
  14. ^ a b powołanie na Gilbert (1822), s. 213 (wg klucza: Gilbert, Bd. 71, rok 1822, s. 213)
  15. ^ - symbol funta wagi pochodzacy od znaku lb; Wikipedia (DE) - Pfund
  16. ^ wieś Małkocin (niem. Mulkenthin)
  17. ^ za Wülfing (1897), zmodyfikowane: Schmidt Theodor, (1866), Ein Ausflug nach dem Saziger Kreise. Baltische Studien, Jahr XXI, heft 1, Stettin 1866, s. 197 (s. 218)
  18. ^ Wikipedia - Niemieckie nazwy miejscowości w województwie zachodniopomorskim
  19. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na koniec października 1902 roku); artykuł ukazał się również w formie osobnej publikacji: Berwerth Friedrich Martin, (1903), Verzeichnis der Meteoriten im k.k. naturhistorischen Hofmuseum, Ende Oktober 1902, Separatabdruck aus den Annalen des k.k. naturhistorischen Hofmuseum, Bd. XVIII, Wien 1903, ss. 90, plik PDF
  20. ^ chodzi o spadek meteorytu kamiennego (H4) Menow, 7 października 1862 roku w Branderburgii
  21. ^ a b na podstawie: Wülfing (1897)
  22. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1895 roku); w kolekcji meteoryty z 497 różnych lokalizacji (kamiennych 316, żelaznych 181), o łącznej wadze 2184,432 kg (odpowiednio: 697,854 i 1486,578 kg); w tamtym okresie kolekcje w LondynieParyżu miały meteoryty z odpowiednio 449 i 380 różnych lokalizacji (Brezina 1896); patrz również → Brezina (1885); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  23. ^ pełen tytuł: „Die Meteoritensammlung des k. k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895. Mit zwei Anhängen: 1. Berichte des Directors der Sternwarte Zacatecas, Prof. José A. y Bonilla, über den Meteoreisenfall von Mazapil. 2. Die Meteoritensammlung der Universität Tübingen”; publikacja ta ukazała się wcześniej jako artykuł Brezina (1895) w Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum, Bd. X, 1895, s. 231-370, plik DjVu; bogato ilustrowana, zawiera m.in. 2 plansze z figurami Widmanstättena kilkunastu różnych meteorytów żelaznych
  24. ^ w: Arago François, Gay-Lussac Joseph Louis, Annales de chimie et de physique
  25. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
  26. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje
  27. ^ katalog Wülfinga jest najbardziej kompletnym katalogiem zbiorów światowych z końca XIX wieku (zobacz również → Wülfing (1894)); autor podaje również jaka część wybranych meteorytów (ich main mass) znajduje się w danej kolekcji; z wymienionych u niego kolekcji (s. 408-429) tylko jedna kolekcja – Breslau (Mineralogisches Museum der K. Universität) – znajduje się dziś w Polsce; wymienia on jeszcze wiele kolekcji prywatnych, np. kolekcję Juliana Siemaszko, von Bredow, F. Krantz, H. A. Ward.
    Jest u Wülfinga jeszcze kolekcja – Danzig (Westpreussisches Provinzial-Museum; mitgeteilt durch Herrn Direktor Professor Dr. H. Conwentz) – znajdowały się w niej 3 meteoryty: Pultusk 99 g, Krasnojarsk 287 g oraz 63 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)
  28. ^ meteoryty polskie w kolekcjach wg Wülfinga (1897)
  29. ^ jeszcze wcześniejszy katalog kolekcji meteorytów wydał w 1863 roku Buchner (1863); zobacz również → Światowe kolekcje meteorytów

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Schellin
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Schellin


  • Buchner (1861)
Osobiste