PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Pułtusk/Wawrzecki Ignacy

Z Wiki.Meteoritica.pl

0i

Kolekcja Ignacego Wawrzeckiego

Wymieniony w tytule posiadacz olbrzymiego (~1700 sztuk!) zbioru meteorytów Pułtusk Ignacy Wawrzecki wystawiał swoje zbiory w wielu miastach Polski. W ówczesnej prasie znajdują się informacje o jego wystawach we Lwowie[1], Wrocławiu[2], Krakowie[3] i Warszawie[4].


Poszukiwaniem dodatkowych informacji o Ignacym Wawrzeckim z Pułtuska (takie imię i miejsce zamieszkania pojawia się m.in. w Gazecie Warszawskiej z 26 marca 1870) i jego zbiorze meteorytów od długiego czasu zajmują się Jadwiga BiałaJanusz W. Kosiński. Przy wydatnej pomocy dyrektor Muzeum Regionalnego w Pułtusku Anny Henrykowskiej, sprawdzono księgi parafialne i cmentarze w Pułtusku. Jak na razie udało się natrafić na kilka prawdopodobnych śladów o właścicielu kolekcji, ale nic o jej dalszych losach.[5]

W lipcu 1870 roku, kiedy Wawrzecki prezentował swój zbiór we Wrocławiu, w Breslauer Zeitung Galle pisał o innych dużych zbiorach meteorytów Pułtusk: 400 szt. w Warszawie, 942 szt. w Paryżu i 1612 szt. w kolekcji Krantza[6]. Wynika z tego, że Krantz chyba nie kupił swoich okazów od Wawrzeckiego?! Więc co się z nią stało po 1870 roku?

Ignacy Wawrzecki

Mało wiemy o osobie Ignacego Wawrzeckiego (…).

Oskarżony Ignacy Wawrzecki

Na to nazwisko natrafiamy m.in. w relacji z procesu niejakiego Ignacego Wawrzeckiego w Gazecie Sądowej Warszawskiej nr 22 z 1887 roku. W artykule znajdujemy ciekawą historię kryminalną, której bohaterem był „rządca kolonii Ignacy Wawrzecki, na folwarku kolonii Olesin, w gminie Mokotów, powiecie warszawskim (stanowiącej własność Aleksandra Boquet'a), poddany pruski, starzec 64-letni”. Opisano tam historię z 7/8 marca 1885 roku zabójstwa złodzieja w obronie koniecznej. Czy mowa w niej o Ignacym Wawrzeckim, posiadaczu kolekcji meteorytów?

Akt zgonu Ignacego Wawrzeckiego

Jadwiga Biała przeszukując archiwa natrafiła na kopię aktu zgonu niejakiego Ignacego Wawrzeckiego z Marcelina pod Warszawą.

Akt zgonu Ignacego Wawrzeckiego
Zespół: 164/D- Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Tarchomin
Jednostka: 1896
Katalog: Zgony

(źródło: Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego)

odczyt i tłumaczenie (Jadwiga Biała):
«

Marcelin. Zdarzyło się w Tarchominie 24 czerwca 1896 o godz. 8 rano, zjawili się Józef Krzyżanowski lat 28 i Dionizy Wojciechowski lat 27, służący mieszkający w Marcelinie i zameldowali, że przedwczoraj o pierwszej po południu umarł w Marcelinie Ignacy Wawrzecki lat 77, miejsce urodzenia i imiona rodziców nieznane. Na podstawie naocznego zapewnienia o śmierci Ignacego. Akt ten

»


Na razie mamy tylko (aż!) tyle o tajemniczym Ignacym Wawrzeckim z Pułtuska.




Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(M) Marcelin, (O) Olesin

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Miejsca „związane” z Ignacym Wawrzeckim.

  • 1868 rok – spadek meteorytu Pułtusk.
  • W 1868 roku Ignacy Wawrzecki mieszkał w Pułtusku (źródła: Dziennik Warszawski, 22 września 1870; Gazeta Warszawska, 26 marca 1870).
  • W marcu, kwietniu/maju, lipcu i wrześniu 1870 roku Ignacy Wawrzecki wystawia swój zbiór meteorytów Pułtusku odpowiednio w: Krakowie, Lwowie, Wrocławiu i Warszawie.
  • We wrześniu(?) 1870 roku „(…) p. Wawrzecki nadesłał nam 1,640 sztuk odłamków meteora, zebranych przez niego”! (źródło: Dziennik Warszawski, 22 września 1870)
  • W 1885 roku 64-letni Ignacy Wawrzecki, „(…) rządca na folwarku kolonii Olesin, w gminie Mokotów[?], powiecie warszawskim”, był oskarżony o zabójstwo.
  • W 1896 roku 77-letni Ignacy Wawrzecki zmarł w Marcelinie (Tarchomin).


Źródła

Ignacy Wawrzecki mieszkał w 1868 roku w Pułtusku (Dziennik Warszawski, 1870)!

Dziennik Warszawski (22 września 1870) (podkreślenia w tekście Redakcja; pisownia oryginalna):

«

* (Kilka słów o meteorze.) Otrzymaliśmy od p. J. Wawrzeckiego następujący artykuł: „Jakkolwiek uwaga publiczna w chwili obecnej jest zwróconą na kwestje różne od tej, jaką chcę poruszyć i która to kwestja dziś wydać się może przestarzałą, sądzę jednak że przynajmniej dla ludzi poświęcających się nauce, nie będzie ona obojętna. W roku 1868 dnia 30-go stycznia o godzinie 7-ej, w okolicach Pułtuska spadł meteor a raczej gromada aerolitów; zjawisko to w swoim czasie ogólne wzbudziło zajęcie, o ile jednak jakość aerolitu mogła być gruntownie zbadaną, o tyle śmiem twierdzić, nie zwrócono uwagi na okoliczności towarzyszące upadkowi meteoru. Najpierwszym objawem spadających ciał był olśniewający blask, który i w Warszawie widziano; mieszkańcy Pułtuska w ciągu mniej więcej 20 sekund po błysku, słyszeli huk podobny do dwóch prawie jednoczesnych wystrzałów działowych; w tej samej chwili rozległ się szum spadających meteorów i trzaskanie trwające mniej więcej 100 sekund, podobne zupełnie do sypanych kamieni, stopniowej wielkości, w próżną szufladę. Największe upadały najpierw, mniejsze co raz później. Trzy milowa przestrzeń którą Narew przecina, rozmaite przedstawiała powierzchnie: znajdowały się tam warstwy śniegu, rola uprawna lekkim mrozem obsuszona, w innem miejscu równiny łąk i lód na Narwi. Ta wzmianka o miejscowości jest nader ważną jak się z dalszego ciągu pokaże. Mieszkając podówczas w Pułtusku, zdjęty ciekawością udałem się na miejsca gdzie spadły aerolity i oto co mi własne spostrzeżenia i opowiadania innych udzieliły. 1) Kamienie te spadły w pewnym porządku: najmniejsze przed wsią Wielgolas, powiększając się stopniowo do wsi Sile i Rzewni, za którą upadły największe, zajmując przestrzeń około 3 mil długości a ¼ mili szerokości. 2) Gdziekolwiek padły na śnieg, czy na lód, na rolę, czy na trawę, wszędzie zatrzymały się na powierzchni, nie miażdżąc lodu, nie zapadając się w śnieg ani nawet gniotąc trawy pod sobą,—a były tam kamienie od ⅛ łuta do kilkudziesięciu funtów ważące. 3) Żaden z tych kamieni nie spalił trawy, ani stopił śniegu lub lodu na który upadł. Sądzę, że dwie ostatnie okoliczności są nader ważne; słyszeliśmy dotąd że aerolity zagłębiają się w ziemię dość znacznie, i że spadają rozpalone; w tym zaś wypadku było zupełnie inaczej; że zaś tak było, obserwowałem sam i każdy znajdujący takowe to samo mi opowiadał. Fakt ten daje mi prawo twierdzić, że aerolity zapalające się w najwyższych warstwach atmosfery, dobiegają powierzchni ziemi zupełnie już oziębione, co przypisać należy nadzwyczaj nizkiej temperatury obszarów międzyplanetarnych, tak nizkiej że ciało pochodzące ztamtąd, lubo przez uderzenie na atmosferę chwilowo rozpala się na swej powierzchni, przecież natychmiast się oziębia nie doszedłszy nawet do ziemi. Dalej kamienie znalezione, upadły nadzwyczaj lekko, to upoważnia mnie do twierdzenia że pod upadającym aerolitem, a nawet prawie do koła niego, w skutek ogromnej szybkości spadku, tworzy się ztłoczony kłęb powietrza jak np. w krzesiwku pneumatycznem, i ten to kłęb powietrza nie pozwala na uderzenie gwałtowne. Nie odznaczono również huku upadających na atmosferę i strzałów każdego z osobna upadającego na ziemię aerolitu, co ma związek z ich lekkim położeniem na powierzchni ziemi. Zresztą zdania moje, choć innem jeszcze mógłbym poprzeć objaśnieniem, oddaje pod sąd ludzi fachowych, zwracając ich uwagę na to, że okoliczności o których wspomniałem zbyt są ważne aby się nad niemi zastanawiać i dostatecznie objaśnić.” Obok tego p. Wawrzecki nadesłał nam 1,640 sztuk odłamków meteora, zebranych przez niego na przestrzeni 3 milowej i stanowiących najkompletniejszy zbiór tych odłamów, który był już wystawiany na widok publiczny, pomiędzy innemi w Wrocławiu[2] i w Krakowie[3], a który można oglądać w naszej redakcji co niedziela i święto od godziny 10-ej do 12-ej zrana, w przeciągu niedługiego czasu.

źródło: Dziennik Warszawski (1870)

»


Breslauer Zeitung (1870)


Gazeta Narodowa (1870)


Gazeta Warszawska (26 marca 1870) (pisownia oryginalna):

«

– Piszą z Krakowa: Rzadki co do ilości zbiór aerolitów, jakiego żaden gabinet nie posiada, znajduje się obecnie w Krakowie i wystawiony jest dla publiczności. Pan Ignacy Wawrzecki z Pułtuska zebrał bowiem 1,700 okazów różnéj wielkości, kształtu i odmian aerolitu spadłego w owéj okolicy dnia 30-go stycznia 1868 roku. Pan Wawrzecki zajął się zbieraniem odłamków aerolitu i nagromadził ogromną ilość takowych, począwszy od małych aż do kilkofuntowych. Rozłożone są one systematycznie pod względem wielkości i formy przełamu. Pan Wawrzecki oznaczył ich miejscowość, co wielkie rzuca światło na przebieg kamienistego fenomenu. Największe kawały pochodzą z Rzewnia, Boruty, Sielc; daléj idą zebrane w Rozdziałach, Rowie, najmniejsze znów w Gostkowie, Ciołkowie i Obrytach; najmniejsze pochodzą z Wielkolasu.

źródło: Gazeta Warszawska (1870)

»


Gwiazdka Cieszyńska (16 kwietnia 1870) (pisownia oryginalna):

«

Zbiór meteorytów. Czytelnicy przypomną sobie zjawisko nadzwyczajne, gdy w d. 30 stycznia 1868 pod Pułtuskiem w królestwie polskiem liczne spadły meteoryty. Wszystkie akademje i różne towarzystwa naukowe wysyłały wówczas swych ajentów do Pułtuska, aby na miejscu zjawiska tego zbierać okazy ciał spadłych z powietrza i niemi zaopatrzyć swe muzea. Ciekawy, i liczny bo 1700 okazów liczący zbiór owych meteorytów zebrał p. Ignacy Wawrzecki, i okazuje takowy obecnie we Lwowie w domu p. Włodzimierza hr. Dzieduszyckiego. —

źródło: Gwiazdka Cieszyńska (1870)

»


KŁOSY (5 maja 1870)


«

(…) Oprócz tych zjawisk, nastręczających meteorologom przedmiot spostrzeżeń, mamy tu jeszcze otwartą od kilku dni wystawę aerolitów, spadłych pod Pułtuskiem, które przywiózł p. Wawrzecki i wystawił na widok publiczny w muzeum przyrodniczém hr. Włodzimierza Dzieduszyckiego [tj. we Lwowie][7]. Zbiór ten zawiera 1700 sztuk aerolitów.

źródło: KŁOSY (1870)

»


Rübezahl (1870)


«

(…) Auf kurze Zeit zeigte Herr Ign. Wawrzecki im mineral. Museum e. Samml. von 1600 Meteorsteinstücken, bis 7 Pfd. schwer, von dem 1868 i. Polen gefall. Steinregen (f. Bd. VII. S. 469)[8].(…)

źródło: Rübezahl (1870)

»


O zbiorze Wawrzeckiego jest również krótka wzmianka w czasopiśmie Postęp z 1896 roku.


Bibliografia

  • Dziennik Warszawski, (1870), Kilka słów o meteorze, nr 199 (22 września 1870), s. 2076-2077. Plik eLib.
  • Galle [Johann Gottfried], Meteorstein • Sammlung von dem Falle dei Pultusk am 30. Januar 1868, Breslauer Zeitung, nr 311, 1870, s. 2164.[9]
  • Gazeta Narodowa, (1870), Wystawa meteorytów, nr 93 (6 kwietnia 1870), s. 2. Plik jLib.
  • Gazeta Sądowa Warszawska, (1887), Nadużycie koniecznéj obrony, nr 22, 1887, s. 366. Plik eLib.
  • Gazeta Warszawska, nr 66 (26 marca 1870), s. 1. Plik eLib.
  • Gwiazdka Cieszyńska, (1870), Zbiór meteorytów, nr 16 (16 kwietnia 1870), s. 133. Plik sLib.
  • KŁOSY. Czasopismo Illustrowane Tygodniowe, nr 253 (5 maja 1870), s. 275. Plik wLib.
  • Pokrzywnicki Jerzy, (1964), Meteorites missing from the Polish Collections, Bulletin de la Société des Amis des Sciences et des Lettres de Poznań. Série B. Sciences mathématiques et naturelles, Livr. XVII, Poznań 1964, s. 127-138, (s. 128). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Postęp, (1896), Bolidy i meteoryty, nr 84 (11 kwietnia 1896), s. 3. Plik wLib.
  • Rübezahl, nr 74 (Neuen Folge Jg. 9), Heft 8, 1870, s. 413. Plik sLib.

Patrz → Pułtusk/Czasopisma

Przypisy

  1. ^ Kłosy, nr 253 z 1870 r.
  2. ^ a b Breslauer Zeitung, z 8 lipca 1870 r. oraz w czasopiśmie Rübezahl
  3. ^ a b Gazeta Warszawska, nr 66 z 1870 r.
  4. ^ Dziennik Warszawski, nr 199 z 1870 r.
  5. ^ obecnie nazwisko Wawrzecki(a) nosi około 200 osób w Polsce; najwięcej osób o tych nazwiskach zamieszkuje powiaty: Radzyń Podlaski, Hrubieszów i Zduńska Wola; patrz → portal moikrewni.pl
  6. ^
  7. ^ Wikipedia – Muzeum Przyrodnicze im. Dzieduszyckich we Lwowie
  8. ^ powołanie na krótką notkę Gallego (1868c) o spadku meteorytów pod Pułtuskiem, zamieszczoną w Rübezahl, 72 (Neuen Folge Jg. 7), Heft 10, 1868, s. 469-470; plik sLib
  9. ^ skany otrzymane z Biblioteki Uniwersyteckiej Uniwersytetu Wrocławskiego

Błąd rozszerzenia cite: Znacznik <ref> o nazwie „Krantz_Bonn”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

Zobacz również


  • Pokrzywnicki, Meteorites missing from the Polish collections, Bulletin de la Société des Amis des Sciences et des Lettre de Poznań. Série B Sciences mathématiques et naturelles, PWN, nr 16-19, 1962, s. 128-136...
Osobiste