(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza/Stara kolekcja
Z Wiki.Meteoritica.pl
 |
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Spis treści |
W zbiorach muzeum mineralogicznego we Wrocławiu, poza okazami minerałów i meteorytów, zachowało się kilkadziesiąt starych zabytkowych etykiet powiązanych z meteorytami. Kustosz zbiorów Antoni Stryjewski rzadko je pokazuje, ale niewątpliwie stanowią one również bezcenny wkład do historii meteorytyki.
Część oryginalnych etykiet pochodzi od znanych kolekcjonerów (i sprzedawców) minerałów i meteorytów. Najłatwiej rozpoznawalne są etykiety niemieckiego handlarza A. Krantza z Berlina/Bonn[1] oraz od polskiego kolekcjonera Juliana Siemaszko.
Jest również etykieta nauczyciela i kolekcjonera Ernasta Leisnera z Wałbrzycha [E.Leisner, Waldenburg i. Schl.].
Trudno zidentyfikować z jakiej kolekcji dokładnie pochodzi etykieta [K.S.bergacademische Mineralien-Niederlage zu Freiberg]. Według katalogu Wülfinga (1897) istniały dwie (?) kolekcje w tym mieście posiadające w swych zbiorach meteoryty, były to: „Freiberg i. S.: K. Sächs. Bergakademie; mitgeteilt durch Herrn Geh. Bergrat Prof. Dr. A. Weischach” oraz „Freiberg i. S. N.: Mineralienniederlage der K. Sächs. Bergakadenmie; mitgeteilt durch Herrn Faktor H. Zinkeisen”. Pierwsza z nich zawierała (stan z 1897 roku wg Wülfinga) 26 różnych meteorytów o całkowitej wadze 67 kg, natomiast w drugiej było 8 meteorytów o wadze 1 kg. Etykieta ta dotyczy fragmentu meteorytu Steinbach. Z katalogu Wülfinga wynika, że w pierwszej kolekcji było ponad 55 kg(!) tego meteorytu (w drugiej tylko 30 gramów). Zapewne informacje podane u Wülfinga (1897) dotyczą jednej i tej samej kolekcji Akademii Górniczej (Bergakademie, Königlich Sächsische bergacademische Mineralien Niederlage zu Freiberg) we Freibergu, więc okaz meteorytu Steinbach w kolekcji wrocławskiej pochodzi z kolekcji Bergakademie Freiberg.
Prawdopodobnie około 1871 roku prof. Martin Websky przekazując swoją kolekcję minerałów (Sammlung Websky), przy okazji wzbogacił zbiory wrocławskie o kilka okazów meteorytów. Z odręcznych wpisów na etykietach wynika, że część z nich prawdopodobnie zakupił od innych kolekcjonerów (Krantz, Freiberg)?
Do wzbogacenia kolekcji minerałów i meteorytów we Wrocławiu zapewne przyczyniła się również długotrwała współpraca jej dyrektora prof. Carla Hintze ze znaną niemiecką rodziną handlarzy A. i F. Krantz? (źródło: portal The Mineralogical Record) Część zachowanych etykiet można nazwać „[fiszki Hintze]”. Nie są one przypisane do konkretnych meteorytów, ale stanowią coś na wzór fiszek, na których ktoś (prawdopodobnie własnoręcznie sam Carl Hintze) wynotował nazwy znajdujących się w zbiorach meteorytów (i pseudometeorytów). Meteoryty pogrupowane zostały na poszczególnych fiszkach na kraje (kontynenty) ich pochodzenia oraz zanotowano na nich powołanie na opisy w monografii Handbuch der Mineralogie Hintzego.
Opierając się na katalogu Wülfinga (1897) oraz na zachowanych etykietach można pokusić się o określenie, jakie meteoryty wchodziły do początku XX wieku[2] w skład kolekcji wrocławskiej.
Składała się ona prawdopodobnie z 46 różnych meteorytów (z czego 41 wymienia Wülfing, część jest wymieniona tylko na „fiszkach Hintze”, ale trzeba również doliczyć meteoryt Aarhen błędnie rozpoznany przez ówczesnych kustoszy jako pseudometeoryt) , w tym wiele z nich w kilku okazach/fragmentach, oraz 3 fragmentów pseudometeorytów.
Odtworzony na podstawie zabytkowych etykiet i źródeł (Wülfing 1897) stan zbioru meteorytów muzeum (do II wojny światowej?).
- Szanowny Czytelniku, jeśli interesuje Cię szczegółowy opis zbioru etykiet towarzyszących meteorytom w muzeum wrocławskim skontaktuj się z Redakcją.
!--
Nr inw.
[add]meteoryt[3] opis stare muzealne etykiety i fiszki źródło (prawdopodobne pochodzenie okazów) waga w katalogu Wülfinga (1897) [fiszki Hintze] etykiety fiszki I-1 Pultusk (Pułtusk) H5, spadek, 30 stycznia 1868, Polska 2574 g - etykieta1 [(12) 149 g.] fiszka1 [10 Kleine Steine.],
fiszka2 [1871.Saml.Websky],
fiszka3 [№ 1781]Websky; i inne … I-3 Santa Catharina[4] IAB-ung., znalezisko, 1875, Brazylia 20 g [Südamerica] etykieta1 [(1.) 21 g.] - ?? I-4 Seeläsgen (Przełazy) IAB-MG, znalezisko, 1847, Polska 2010 g [Preussen] etykieta1 [(2.) 1965 g.] fiszka1 ?? … I-6 Red River[5] IIIAB, znalezisko, 1808, USA 1 g - etykieta1 [(1.) 1 g.] - ?? … I-8 Netschaëvo IIE-an, znalezisko, 1846, Rosja 11 g - etykieta1 [(1.) 11 g.] - ?? I-9 Toluca IAB-sLL, znalezisko, 1776, Meksyk 1246 g [Mexico] etykieta1 [A.Krantz in Bonn] [1871.S.Websky],
etykieta2 [E.Leisner, Waldenburg i. Schl.],
etykieta3 [(3.) 793 g.],
etykieta4 [(1.) 19 g.]fiszka1 [(3.)],
fiszka2 [7. Alte Sammlung],
fiszka3 [1871 Saml.Websky],
fiszka4 [Leisner.]Websky (wcześniej Krantz)[1]; Leisner I-10 Cosby's Creek[6] IAB-MG, znalezisko, 1837, USA 40 g - etykieta1 [Krantz & Comp. in Berlin] [1871.S.Websky] fiszka1 [2 Stücke.],
fiszka2,
fiszka3 [LXXVIII.4.],
fiszka4,
fiszka5,
fiszka6 [1871.Saml.Websky],
fiszka7 [Krantz]Websky (wcześniej Krantz) I-11 Braunau IIAB-HEX, spadek, 14 lipca 1847, Czechy 1221 g [Oesterreich] - fiszka1 [1871.Saml.Websky],
fiszka2 [1871.S.Websky],
fiszka3 [Gw. 12,26][7],
fiszka4 [coll. ...],
fiszka5 [23¾ gram, Beinert],
fiszka6 [3 Loth 3 Quentchen, 23¾ Gram[8], LXXVIII.15]Websky I-12 Magura[9] IAB-MG, znalezisko, 1840, Słowacja 708 g [Ungarn] - fiszka1 [Alte Sammling, 540 g],
fiszka2 [1871.Saml.Websky]Websky I-13 São Julião de Moreira IIAB, znalezisko, 1883, Portugalia - - etykieta1 [(1.)] fiszka1 [?] ?? … I-15 Lenarto IIIAB, znalezisko, 1814, Słowacja 60 g [Ungarn] etykieta [(2.) 61 g.] fiszka1 ?? … I-17 Alfianello L6, spadek, 16 lutego 1883, Włochy 57 g [Italien] etykieta [(1.) 46 g.],
etykieta [Dr. A. Krantz in Bonn] [10.]- Krantz I-18 Bremervörde[10] H/L3.7, spadek, 13 maja 1855, Niemcy 12 g [Preussen] etykieta [(1.) 12 g.] - ?? I-19 Cangas de Onis H5, spadek, 6 grudnia 1866, Hiszpania - [Portug./Spanien] etykieta [(1.) 1 g.] - ?? I-20 Chantonnay L6, spadek, 5 sierpnia 1812, Francja 45 g [Frankreich] etykieta [Krantz & Comp. in Berlin.Bonn] [1871.S.Websky],
etykieta [(2.) 31 g.]fiszka1 [1871.Websky] Websky (wcześniej Krantz) I-21 Château-Renard L6, spadek, 12 czerwca 1841, Francja 33 g [Frankreich] etykieta [Krantz & Comp. in Berlin.Bonn] [1871.S.Websky],
etykieta [(1.) 17 g.],
etykieta [JUL.DE.SIEMACHKO.] [№ P.46., 9,95 gr.]fiszka1,
fiszka2 [1871.Saml.Websky]Websky (wcześniej Krantz); Siemaszko … I-23 Ensisheim[11] LL6, spadek, 16 listopada 1492, Francja[12] 6 g [Deutschland] etykieta [(1.) 6 g.] - ?? … I-27 Knyahinya L/LL5, spadek, 9 czerwca 1866, Ukraina (Słowacja) 217 g [Ungarn] etykieta [(2.) 191 g.] fiszka1 [Kr.1870] Krantz(?) … I-31 Nogoya[13] CM2, spadek, 30 czerwca 1879, Argentyna - [Südamerica] etykieta [(1.) 1 g.] - ?? I-32 Orgueil CI1, spadek, 14 maja 1864, Francja 54 g [Frankreich] etykieta [(1.) 54 g] - ?? I-33 Gnadenfrei (Piława Górna) H5, spadek, 17 maja 1879, Polska 791 g [Preussen] etykieta [(1.) 665 g.] fiszka1,
fiszka2,
fiszka3,
fiszka4?? I-34 Warrenton CO3.7, spadek, 3 stycznia 1877, USA 3 g - etykieta [(1.) 4 g.] - ?? I-35 Weston H4, spadek, 14 grudnia 1814, USA 4 g - etykieta [(1.)] - ?? I-36 Grüneberg (Wilkanówko) H4, spadek, 22 marca 1841, Polska 6 g - etykieta [(1.) 64 g.] - ?? … I-39 Imilac PMG, znalezisko, 1822, Chile 97 g [Chile] etykieta [Dr. A. Krantz in Bonn] [1871.S.Websky],
etykieta [(2.) 91 g.]fiszka1 [1871.Saml.Websky] Websky (wcześniej Krantz) I-40 Hainholz MES, znalezisko, 1856, Niemcy 31 g [Preussen] etykieta [(1.) 31 g.] - ?? … I-42 Steinbach[14] IVA-an, znalezisko, 1724, Niemcy 114 g [Deutschland] etykieta [K.S.bergacademische Mineralien-Niederlage zu Freiberg] [1871.S.Websky],
etykieta [(1.) 110 g.]fiszka1 [1871 W-y.] Websky (wcześniej Bergakademie Freiberg) … I-44 Brenham PMG-an, znalezisko, 1882, USA 12 g - - fiszka1,
fiszka2?? I-45 Krasnojarsk PMG-an, znalezisko, 1749, Rosja 246 g - etykieta [(5.) 132 g.] - ?? I-46 Imilac PMG, znalezisko, 1822, Chile 97 g [Chile] etykieta [Dr. A. Krantz in Bonn.] [1871.S.Websky] fiszka1 [26. 1871.S.Websky] Websky (wcześniej Krantz) I-47 Juvinas EUC-mmict, spadek, 15 czerwca 1821, Francja 6 g [Frankreich] etykieta [(1.) 7 g.] - ?? I-48 Pavlovka HOW, spadek, 2 sierpnia 1882, Rosja 8 g - etykieta [(1.) 9 g.] - ?? I-49 Stannern EUC-mmict, spadek, 22 maja 1808, Czechy 127 g [Oesterreich] etykieta [(3.) 127 g.] - ?? I-xx Finmarken PMG, znalezisko, 1902, Norwegia - - etykieta [(2.) 188 g.] - ?? [1] Avilez H, spadek, czerwiec 1855, Meksyk 10 g - - - ?? [2] Bitburg IAB-complex, znalezisko, 1805, Niemcy 376 g [Preussen] - - ?? [3] Carthage IIIAB, znalezisko, 1840, USA 111 g - - - ?? [4] Djati-Pengilon H6, spadek, 19 marca 1884, Indonezja 123 g - - - ?? [5] Elbogen IID, spadek(?), ~1400, Czechy 8 g [Oesterreich] - - ?? [6] Erxleben H6, spadek, 15 kwietnia 1812, Niemcy 28 g [Preussen] - - ?? [7] Estherville MES-A3/4, spadek, 10 maja 1879, USA 7 g - etykieta [(1.) 7 g.][15]- ?? [8] Hex River Mountains IIAB, znalezisko, 1882, Afryka Płd. 90 g [Afrika] - - ?? [9] Kernouve H6, spadek, 22 maja 1869, Francja 22 g [Frankreich] - - ?? [10] L'Aigle L6, spadek, 26 kwietnia 1803, Francja 60 g [Frankreich] - - ?? [11] Mincy MES-B4, znalezisko, 1857, USA 59 g - - - ?? [12] Mocs L5-6, spadek, 3 lutego 1882, Rumunia 52 g [Ungarn] - - ?? [H1] Rancho de la Pila (1882)[16] IIIAB, znalezisko, 1882, Meksyk - [Mexico] - - ?? [p1] Ovifak pseudometeoryt, Grenlandia - [Grönland] - - ?? [p2] Aarhen[17] L5, znalezisko, 1880, Niemcy - [Pseudo-Meteoriten] - - ?? [p3] Brieg patrz → Brzeg (pseudometeoryt) - [Pseudo-Meteoriten] - - ?? [p4] Glatz patrz → pseudometeoryt Kłodzko - [Pseudo-Meteoriten] - - ??
Źródło: materiały własne i muzeum. -->
Jak wyglądała kolekcja wrocławska przed 1863 rokiem, patrz → #Kolekcja wrocławska przed 1863 rokiem...
Bibliografia
- Buchner Otto, (1863), Die Meteoriten in Sammlungen, ihre Geschichte, mineralogische und chemische Beschaffenheit, Leipzig 1863, ss. 202.[18][19][20] Plik hPDF; plik DjVu.
- Hintze Carl Adolf Ferdinand, (1894-1904), Handbuch der Mineralogie, Bd. 1, Abt. 1, Bd. 2, Abt. 1, 2, Leipzig.[21] Pliki DjVu.
- Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897.[22][23][24] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.
Przypisy
Zobacz również
- meteoryt Gnadenfrei (Piława Górna)
- pseudometeoryty: Brzeg, Kłodzko
Linki zewnętrzne
- Biografie kolekcjonerów minerałów i meteorytów – The Mineralogical Record. Label Archive/Biographical Archive:
- Sergey Vasiliev – Meteorite Labels and Biographies Archive
_2.jpg){kind=link}
_4.jpg){kind=link}
![etykieta [JUL.DE.SIEMACHKO.] [№ P.46., 9,95 gr.]](/index.php5/Plik:Chateau-Renard_(Muz_Min_Wroc%C5%82aw)_Siemaszko.jpg){kind=link}
![etykieta [(1.) 6 g.]](/index.php5/Plik:Ensisheim_(Muz_Min_Wroc%C5%82aw)_ml.jpg){kind=link}
![etykieta [(1.) 7 g.]](/index.php5/Plik:Estherville_(ING_PAN_Krak%C3%B3w)_Siemaszko.jpg){kind=link}