(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Tarnobrzeg 1921
Z Wiki.Meteoritica.pl
Domniemany spadek na stację kolejową
Doniesienie o spadku w nocy z 27 na 28 czerwca 1921 roku w Tarnobrzegu.
- Opis zdarzenia wg Stenza (1936)
(…) W nocy 27/28 czerwca 1921 r. zajaśniał w Tarnobrzegu meteor, którego "odłamki, spadające między osoby, oczekujące na stacji kolejowej na pociąg, powypalały dziury w ubraniu i spowodowały popłoch. Słyszano dwie silne detonacje" (komunikat P. I. M. Nr. 6)[1]. Bliższych danych o tym meteorze jednak nie posiadamy. (…)
Zdarzenie miało miejsce około 2 w nocy[2].
Doniesienie to Pokrzywnicki (1965) opatrzył komentarzem:
- Pomijając fantastyczne dodatki, należy przypuszczać, że zjawisko to było dużym bolidem.
Współczesne poszukiwania i hipotezy
Teren, gdzie miał miejsce domniemany spadek meteorytów, od wielu lat jest penetrowany przez miłośnika meteorytów Kazimierza Kwaśnego. Nie tylko znalazł on tam podejrzane skały/kamienie, ale dotarł także do bardziej szczegółowych relacji świadków wydarzeń z 1921 roku. Zlecił również i sfinansował część badań znalezionych "meteorytów Tarnobrzeg". Z przeprowadzonych w Polsce[3] i Niemczech[4] analiz składu mineralnego i pierwiastkowego wynika, iż skała ta ma bardzo nietypową budowę i nie można z całą pewnością na tym etapie badań wykluczyć jej pozaziemskiego pochodzenia?[5] Pan Kwaśny sugerował, że może ona pochodzić z Marsa? Badania trwają (Owocki et al. 2012).
Wyniki badań
Wstępne i bardzo intrygujące wyniki badań zaprezentowano podczas spotkania Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego w Obrzycku w październiku 2012 roku. Być może mamy do czynienia z drugim, po Chassigny[6], europejskim meteorytem marsjańskim? Już niedługo mają być znane wyniki badania stosunków izotopów tlenu[7], które rozstrzygną czy jest to materia pozaziemska czy też ziemska Layered Mafic Intrusion (Owocki et al. 2012).
Tak wyniki analiz znaleziska Kazimierza Kwaśnego opisuje geolog Krzysztof Owocki z PAN, który go badał (Owocki et al. 2012):
- Badany okaz to kumulat o wadze 2318 g znaleziony na przedmieściach Tarnobrzegu. Składa się głównie z klinopiroksenu i magnetytu. Badania płytek cienkich i analizy EMPA[8] wykazały, że główny składnik to diopsyd i augit (94 vol.%) z drobną fazą magnetytu (~5 vol.%). Minerały akcesoryczne to: oliwin, kaersutit, amfibole, apatyt fluorowy, ilmenit i Mg-hercynit. Stosunki CaO vs. Mg/(Mg+Fe) i Mg/Si vs. Al/Si[9] wskazują na podobieństwo do nakhlitów[10] (patrz wykresy). Również stosunek FeO/MnO w oliwinie jest typowy dla próbek marsjańskich. Sygnatura REE[11] dla całej próbki (bulk sample) i dla piroksenu wykazuje duże podobieństwo do antarktycznego nakhlitu MIL 03346, wymagane są jednak analizy izotopów tlenu[12] w celu rozstrzygnięcia pozaziemskiego pochodzenia próbki.
- Co ciekawe w literaturze nie znalazłem dotąd odsłonięcia tego typu skał - więc albo pochodzi ona z małego odsłonięcia nie mającego znaczenia złożowego lub też jest fragmentem znanej i eksploatowanej intruzji, gdzie okruszcowany piroksenit nie jest eksploatowany. Wszędzie w literaturze serie złożowe są gabrem ze sztokwerkami magnetytu, zaś my mamy tu piroksenit (bazalny adkumulat[13]) z subhedralnymi kryształami magnetytu.[14]
W październiku 2012 roku przeprowadzono badania stosunku izotopów tlenu[12], których wynik rozstrzygnął o pochodzeniu skał znalezionych w Tarnobrzegu. Niestety okazało się, że jest to skała ziemska - Layered Mafic Intrusion. Jest to zatem prawdopodobnie fragment skały z Finlandii (z odsłonięcia Mustavaara z Półwyspu Kolskiego) przetransportowany na teren Polski przez lądolód w okresie zlodowacenia Sanu (Mindel).
Szkoda. Wcześniejsze wyniki analiz znalezisk z Tarnobrzegu wskazywały na duże ich podobieństwo do meteorytów z Marsa.
Lokalizacja
(T) Tarnobrzeg; dworzec kolejowy
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Skały znalezione przez Kazimierza Kwaśnego okazały się ziemskiego pochodzenia. Ale nadal jest szansa, że w 1921 roku na dworzec w Tarnobrzegu spadły jakieś meteoryty.
Galeria
Galeria fotografii znaleziska z okolic Tarnobrzega[2]. Znalezione skały/kamienie zostały wstępnie przebadane[15], jest domniemanie, że są to okazy ze spadku w 1921 roku (fot. Kazimierz Kwaśny).
Wyniki analiz (źródło: Owocki et al. 2012)
Bibliografia
- +Drake Michael J., Righter Kevin, (2002), Determining the composition of the Earth. Nature, 416, s. 39-44, 2002. Plik PDF.
- +IMCA - Martian Meteorites
- +Owocki Krzysztof, Kwaśny Kazimierz, (2012), Tarnobrzeg – a first European candidate for martian meteorite. Mineralogia Special Papers, vol. 40, s. 48, 2012. Plik PDF. Materiały 19th Meeting of the Petrology Group of the Mineralogical Society of Poland, Obrzycko, 19-21th October 2012.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1965), O bolidach obserwowanych nad Polską – II, Acta Geophys. Polon., vol. XIII, nr 3, 1965, s. 207-215.[16] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Stenz Edward, (1936), Ziemia - fizyka globu, mórz i atmosfery. Wydana nakładem Mathesis Polskiej, w serii Z dziedziny nauki i techniki tom XI, 1936.
- +WUStL (Washington University in St. Louis, Department of Earth and Planetary Sciences) - Rare Earth Elements (REE) in Lunar Meteorites • “Rare Earth Plots” and the Concentrations of Rare Earth Elements (REE) in Chondritic Meteorites
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Nakhla
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Miller Range 03346 (MIL 03346)
- MSMK - Mapa Spadków Materii Kosmicznej na obszar Polski - MSMK astroblemy.pl
- meteorytomania - posty Kazimierza Kwaśnego: Tarnobrzeg oraz Stenz
- Wikipedia - Diabaz • Kumulat • Pierwiastki ziem rzadkich • Sztokwerk • Zlodowacenie południowopolskie
- Wikipedia (minerały) (EN) - Fluorapatite • Hercynite • Ilmenite • Kaersutite
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- wyniki analiz chemicznych i mineralogicznych